در سوره آل عمران آیه 54 مى خوانیم «ومکروا و مکر اللّه و اللّه خیر الماکرین» و (یهود و دشمنان مسیح براى نابودى او و آئینش) نقشه کشیدند و خداوند (بر حفظ او و آئینش) چاره جوئى کرد و خداوند بهترین چاره جویان است. حال این سؤال مطرح مى شود که منظور از مکرالهى چیست؟

‏ در قرآن آیاتى، شبیه این آیه، دیده مى شود که در آن نسبت «مکر» به خدا داده شده (مانند آیه 30 از سوره انفال و آیه 50 از سوره نمل و بعضى آیات دیگر).

«مکر» در لغت عرب با آنچه در فارسى امروز از آن مى فهمیم تفاوت بسیار دارد: در فارسى امروز «مکر» به نقشه هاى شیطانى و زیان بخش گفته مى شود، در حالیکه در ریشه هاى لغت عرب «مکر» هر نوع چاره اندیشى را مى گویند که گاهى خوب و گاهى زیان آور است.

در کتاب مفردات «راغب» مى خوانیم: المکر صرف الغیر عما یقصده: «مکر این است که کسى را از منظورش باز دارند» (اعمّ از اینکه منظورش خوب باشد یا بد).

در قرآن مجید نیز گاهى مکر با کلمه «خیر» ذکر شده مانند والله خیر الماکرین (خداوند بهترین چاره جویان است) و گاهى با کلمه «سىّء» (بد) آمده است مانند ولایحیق المکرالسىّء الاّ باهله: «نقشه و اندیشه بدجز به صاحبش احاطه نخواهد کرد».

بنابراین منظور از آیه مورد بحث این است که دشمنان «مسیح» با طرح هاى شیطانى خود مى خواستند جلو این دعوت الهى را بگیرند، امّا خداوند براى حفظ جان پیامبر خود، و پیشرفت آئینش، تدبیر کرد و نقشه هاى آنها نقش بر آب شد.(1)نظیر همین پاسخ در «کید الهى» نیز مطرح مى باشد، آنجا که در سوره طارق آیه 16 ـ 15 مى خوانیم (انّهم یکیدون کیدا و اکید کیدا) آنها پیوسته حیله مى کنند و من نیز در برابر آنها چاره مى کنم(2)

1 ـ تفسیر نمونه 2/429

2 ـ تفسیر نمونه ج 15 ص 376