در سوره رعد آیه 26 مى خوانیم: الله یبسط الرزق لمن یشاء و یقدر...» (خدا روزى را براى هرکس بخواهد وسیع و براى هرکس بخواهد تنگ قرار مى دهد) با توجه به این آیه این سؤال مطرح مى شود که: تقسیم روزیها توسط خداوند چگونه با تلاش براى زندگى جمع مى شود؟
تنها این آیه نیست که مى گوید کم و زیاد روزى بدست خدا است، از آیات مختلف دیگر قرآن نیز همین معنى، به خوبى استفاده مى شود که خدا روزى هرکس را بخواهد وسیع و روزى هرکس را بخواهد محدود مى سازد، اما این سخن به آن معنى نیست که بعضى از جاهلان پنداشته اند که باید دست از فعالیت کشید و در گوشه اى نشست تا خدا آنچه مقدر است برساند، این گونه افراد که تفکر منفى شان دستاویز خوبى است براى آنها که مذهب را «مخدر» مى دانند، از دو نکته اساسى غافلند:
نخست اینکه خواستن و مشیت و اراده الهى که در این آیات به آن اشاره شده یک مسأله دلبخواه و بى حساب نیست، بلکه همانگونه که سابقاً هم گفته ایم مشیت خداوند از حکمت او جدا نیست و همیشه روى حساب لیاقتها و شایستگیها است.
دیگر اینکه: این مسأله به معنى نفى عالم اسباب نمى باشد، چرا که عالم اسباب جهان تکوین، نیز خواست خدا و مشیت تکوینى خدا است، و هیچگاه از مشیت تشریعى او جدا نخواهد بود.
به عبارت روشنتر اراده خدا در زمینه وسعت و تنگى روزى، مشروط به شرائطى است که بر زندگى انسانها حکم فرماست، و تلاشها و کوششها و اخلاصها و فداکاریها، و به عکس سستى و تنبلى و بخل و آلودگى نیتها، نقش تعیین کننده اى در آن دارد، به همین دلیل قرآن مجید کراراً انسان را در گرو سعى و کوشش و تلاش و فعالیت خود شمرده، و بهره او را از زندگى به میزان سعى و تلاشش مى داند.
لذا در کتاب وسائل الشیعه در کتاب تجارت و کسب و کار، بابى در زمینه تلاش و کوشش براى تحصیل رزق و روزى عنوان کرده و احادیث متعددى در این زمینه بیان مى دارد، نیز ابواب دیگرى در مذمت «بیکارى»، «پرخوابى»، «تنبلى» در طریق تحصیل نیازمندیهاى زندگى منعقد ساخته است.
از جمله در حدیثى که از امیرمؤمنان(علیه السلام) در این ابواب نقل شده مى خوانیم که فرمود: «هنگامى که موجودات در آغاز باهم ازدواج کردند، تنبلى و ناتوانى باهم پیمان زوجیت بستند و فرزندى از آنها بنام «فقر» متولد شد»!.
و در حدیثى دیگر از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم: «در طلب روزى و نیازهاى زندگى تنبلى نکنید چرا که پدران و نیاکان ما به دنبال آن مى دویدند و آنرا طلب مى کردند»!.
در حدیث دیگرى از امام باقر(علیه السلام) مى خوانیم: «من مردى را که در کار دنیایش تنبل باشد مبغوض مى دارم، کسى که در کار دنیا تنبل باشد (با اینکه ثمره اش بزودى نصیب او مى شود) در کار آخرتش تنبلتر است».
و نیز از امام موسى بن جعفر(علیه السلام) نقل شده است که فرمود: «خداوند بنده پرخواب را مبغوض مى شمرد، خداوند انسان بى کار را دشمن مى دارد».
