بهترین راه براى تبیین حقایق و رسیدن به نظرات صحیح و سالم، بحث منطقى و خالى از هر گونه تعصب و لجاجت است زیرا هنگامى که افکار به یکدیگر ضمیمه شوند و جرقه هاى استعداد و نبوغ به هم پیوندد نورى ساطع مى شود که همه چیز را روشن مى سازد.

ولى اگر فضاى بحث را تعصبها و لجاجتها و خودخواهى ها و خشونتها و در یک کلمه جدال و مراء فرا گیرد، چنان ظلمانى و تیره و تار مى شود که گاه بدیهى ترین حقایق، پنهان و مکتوم مى ماند و هر قدر بحثها ادامه یابد پرده هاى بیشترى بر چهره واقعیتها مى افتد.

به همین دلیل در اسلام جدال و مراء یا به تعبیر دیگر بحثهاى تعصب آلودى که براى برترى جویى برطرف مقابل و نه براى تبیین حق صورت مى گیرد شدیداً نکوهش شده و از آن بعنوان یکى از گناهان کبیره یاد شده چرا که بزرگترین سد راه حق و رسیدن به واقعیتها است.

البته در جاى خود تفسیر دقیق جدال و مراء و تفاوت میان این دو را به خواست خدا بیان خواهیم کرد، هدف در اینجا اشاره سربسته اى به ابعاد نفرت اسلام از این خلق و خوى نکوهیده و مدح و ستایش از کسانى است که راه انصاف را در بحث مى پیمایند و از مسیر منطق و حق و عدالت منحرف نمى شوند.

با این اشاره به قرآن بر مى گردیم.

1ـ یُجادِلُونَکَ فِى الْحَقِّ بَعْدَ ماتَبَیَّنَ کَاَنَّما یُساقُونَ اِلَى الْمَوْتِ وَ هُمْ یَنْظِرُونَ. (انفال ـ 6)

2ـ وَ لَقَدْ صَرَّفْنا فِى هذا الْقُرآنِ لِلنّاسِ مِنْ کُلِّ مَثَل وَ کانَ الاِْنْسانُ اَکْثَرَ شَىْء
جَدَلا.   (کهف ـ 54)

3ـ وَ مِنَ النّاسِ مَنْ یُجادِلُ فِى اللّهِ بِغَیْرِ عِلْم وَ یَتَّبِعُ کُلَّ شَیْطان مَرِید.   (حج ـ 3)

4ـ وَ مِنَ النّاسَ مَنْ یُجادِلُ فِى اللّهِ بِغَیْرِ عِلْم وَ لا هُدًى وَ لا کِتاب مُنِیر.   (حج ـ 8)

5ـ اِنَّ الَّذِینَ یُجادِلُونَ فِى آیاتَ اللّهِ بِغَیْرِ سُلْطان اَتاهُمْ اِنْ فِى صُدُورِهِمْ اِلاّ کِبْرٌ ما هُمْ بِبالِغِیهِ فَاسْتَعِذْ بِاللّهِ اِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ.   (غافر ـ 56)

6ـ وَ قالُوا ءَآلِهَتُنا خَیْرٌ اَمْ هُوَ ما ضَرَبُوهُ لَکَ اِلاّ جَدَلا بَلْ هُمْ قَوْمٌ
خَصِمُونَ.   (زخرف ـ 58)

7ـ وَ اِنَّ الشَّیاطِینَ لَیُوحُونَ اِلى اَوْلِیائِهِمْ لِیُجادِلُوکُمْ وَ اِنْ اَطَعْتُمُوهُمْ اِنَّکُمْ
لَمُشْرِکُونَ.   (انعام ـ 121)

8ـ اَلْحَجُّ اَشْهُرٌ مَعْلُوماتٌ فَمَنْ فَرَضَ فِیِهنَّ الْحَجَّ فَلا رَفَثَ وَ لا فُسُوقَ وَ لا جِدالَ فِى الْحَجِّ.   (بقره ـ 197)

9ـ اَلا اِنَّ الَّذِینَ یُمارُونَ فِى السّاعَةِ لَفِى ضَلال بَعِید.   (شورى ـ 18)

10ـ وَ لَقَدْ اَنْذَرَهُمْ بَطْشَتَنا فَتَمارَوْا بِالنُّذُرِ.   (قمر ـ 36)