از آنجا که شناخت انگیزه هاى صفات برجسته و همچنین رذائل اخلاقى تأثیر مهمى بر تحصیل فضائل و درمان رذائل دارد، سزاوار است در اینجا به سراغ انگیزه هاى وفادارى و پیمان شکنى برویم.
بى شک ایمان راستین و اعتقاد به توحید افعالى خداوند یکى از اسباب وفادارى و پایبند بودن به عهد و پیمانهاست چرا که پیمان شکنان براى منفعت عاجل به سراغ این کار زشت مى روند و قدرت و رازقیّت خداوند و وعده هاى او را به فراموشى مى سپارند، از همین رو امیرمؤمنان على(علیه السلام) در سخنان کوتاه و نورانیش مى فرماید: «مِنْ دَلائِلِ الاِْیمانِ الْوَفاءُ بِالْعَهْدِ; یکى از نشانه هاى ایمان وفاى به عهد است». در حدیث دیگرى از همان حضرت مى خوانیم: «ما اَیْقَنَ بِاللّهِ مَنْ لَمْ یَرْعَ عُهُودَهُ وَ ذِمَّتَهُ; کسى که به عهد و پیمانش وفادار نیست ایمان به خدا نیاورده است».
از این گذشته شخصیت درونى ذاتى انسان انگیزه دیگرى بر وفادارى است افراد با شخصیت هرگز به خود اجازه پیمان شکنى نمى دهند و پیمان شکنى را نشانه ضعف و زبونى و فقدان شخصیت مى شمرند، به همین دلیل امیرمؤمنان على(علیه السلام) وفادارى را یکى از نشانه هاى نیکان و پاکان مى شمرند مى فرماید: «بِحُسْنِ الْوَفاءِ یُعْرَفُ الاَْبْرارُ; نیکان را به وسیله حسن وفادارى مى توان شناخت».
جهل و بى خبرى و غفلت از آثار شوم پیمان شکنى درباره فرد و جامعه، یکى دیگر از عوامل تن در دادن به این رذیله اخلاقى است درست مانند کسى که غذاى به ظاهر شیرین اما در باطن مسموم به زهر کشنده را با میل و اشتها مى خورد و از عاقبت کار خبر ندارد.
آنها که از عقل و خرد بیشترى بهره مندند و آثار نیک وفادارى و زیانهاى پیمان شکنى را به خوبى درک مى کنند هرگز از آن فضیلت اخلاقى دست بر نمى دارند و به این صفت رذیله تن در نمى دهند چنانکه امیرمؤمنان على(علیه السلام)مى فرماید: «اَلْوَفاءُ حِلْیَةُ الْعَقْلِ وَ عَنْوانُ النُّبْلِ; وفادارى زینت خرد و بیانگر نجابت و فضیلت آدمى است».
1. غررالحکم، حدیث 9414.
2. غررالحکم، حدیث 9575.
3. غررالحکم، جلد 1، صفحه 337، حرف الباء، حدیث 153.
4.غررالحکم.
