در روایات اسلامى از این صفت رذیله نکوهش شدید شده گاه تحت عنوان «حب جاه»، گاه تحت عنوان «حبّ ریاست» و گاه تحت عنوان «شرف» که به عنوان نمونه، روایات ذیل از میان انبوه روایات گلچین شده است:

1ـ تأثیر مخرّب این رذیله اخلاقى در دین انسان به قدرى شدید است که در حدیثى از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) مى خوانیم: «ما ذِثْبانِ ضارِیانِ اُرْسِلا فِى زَرِیبَةِ غَنَم اَکْثَرُ فَساداً فِیها مِنْ حُبِّ الْمال وَ الْجاهِ فِى دِینِ الرَّجُلِ الْمُسْلِمِ; دو گرگ درنده که در آغل گوسفندان رها شوند فساد و خرابى آنها بیشتر از حبّ مال و مقام در دین انسان مسلمان نیست».(1)

مطابق این بیان، جاه طلبى و مقام پرستى، دین و ایمان انسان را بر باد مى دهد، آنگونه که گرگ گرسنه گوسفندان را.

2ـ در حدیث دیگرى از همان حضرت مى خوانیم: «حُبُّ الْجاهِ وَ الْمالِ یُنْبِتانِ النِّفاقَ فِى الْقَلْبِ کَما یُنْبِتُ الْماءُ الْبَقْلَ; علاقه شدید به مقام و مال، نفاق را در قلب انسان مى رویانند همان گونه که آب سبزه را مى رویاند».(2)

3ـ در حدیث دیگرى از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم: «مَنْ طَلَبَ الرِّئاسَةَ هَلَکَ; کسى که طالب مقام باشد (و دلباخته آن گردد) هلاک مى شود».(3)

4ـ این مسأله به قدرى اهمیت دارد که در روایات اسلامى نسبت به ظهور کمترین نشانه هاى آن هشدار داده شده است از جمله در حدیثى از همان امام بزرگوار مى خوانیم که فرمود: «اِیّاکُمْ وَ هؤلاءِ الرُّؤَساءِالَّذِینَ یَتَرأَّسُون فَوَاللّهِ ما خَفَفْتِ النِّعالُ خَلْفَ رَجُل اِلاّ هَلَکَ وَ اَهْلَکَ; از این گروه ریاست طلب بپرهیزید، به خدا سوگند صداى کفشها پشت سر کسى بلند نمى شود مگر اینکه هم خودش هلاک مى شود و هم دیگران را هلاک مى کند».(4)

توجه به این نکته لازم است که محرومان در آن زمان غالباً پابرهنه ها بودند و کفشهاى صدادار مربوط به دنیاپرستان و ثروتمندان بود، بدیهى است که این گونه افراد براى خدا و معنویت دنبال کسى نمى روند.

5ـ در حدیث دیگرى از رسول گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله) درباره ریشه هاى اصلى گناهان چنین آمده است: «اَوَّلُ ما عَصِى اللّهُ تَبارَکَ وَ تَعالى بسِتِّ خِصال حُبِّ الدُّنْیا وَ حُبِّ الرِّیاسَةِ وَ حُبِّ الطَّعامِ وَ حُبِّ النِّساءِ وَ حُبِّ النَّوْمِ وَالرّاحَةِ; نخستین گناهانى که در جهان در برابر فرمان پروردگار انجام گرفت به سبب شش چیز بود: دنیا پرستى، عشق به مقام، علاقه شدید به غذاهاى رنگین، علاقه شدید به زنان و علاقه به خواب و راحتى»(5).

6ـ از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم: «اِنَّ حُبَّ الشَّرَفِ وَ الذِّکْرِ لا یَکوُنانِ فِى قَلْبِ الْخائِفِ الرّاهِبِ; علاقه به مقام و اسم و آوازه در قلب کسى که خوف خدا دارد و از او ترسان است نخواهد بود»(6).

7ـ از همان امام معصوم مى خوانیم که فرمود: «مَنْ طَلَبَ الرِّئاسَةَ بِغَیْرِ حَقٍّ حُرِمَ الطّاعَةُ لَهُ بِحَقٍّ; کسى که ریاست را به ناحق طلب کند از اطاعت خداوند به حق محروم خواهد شد»(7).

این تعبیر به خوبى نشان مى دهد که جاه طلبى و حب مقام با حق پرستى در تضاد است.

از این حدیث این نکته نیز استفاده مى شود که ریاست طلبى بر دوگونه است.

* * *

1. میزان الحکمه، جلد 1، صفحه 492 (حدیث 3034).

2. المحجة البیضاء، جلد 6، صفحه 112.

3. اصول کافى، جلد 2، صفحه 297، حدیث 2.

4. همان مدرک، حدیث 3.

5. خصال، جلد 1، صفحه 330.

6. اصول کافى، جلد 2، صفحه 69، حدیث 7.

7. تحف العقول، صفحه 237.