با این که روح شکرگزارى در انسان تقویت شود، از طرق گوناگونى مى توان استفاده کرد، نخست معرفت نعمت ها است، مى دانیم نعمت هاى خداوند سر تا پاى وجود انسان را در بر مى گیرد، نعمت هاى مادى و معنوى، نعمت هاى ظاهرى و باطنى و نعمت هاى فردى و اجتماعى. خوشبختانه پیشرفت علوم و دانش هاى بشرى کمک بسیار مؤثّرى به شناخت نعمت ها کرده است و در پرتو آنها بسیارى از شگفتى هاى وجود انسان و موجودات جهان کشف شده که هر کدام نعمت بزرگى محسوب مى شود، امروز ما به خوبى مى دانیم که جسم یک انسان از میلیاردها واحد کوچک زنده به نام یاخته تشکیل شده که هر کدام از آنها ساختمان بسیار پیچیده و حیرت انگیزى دارد، و هر کدام نعمتى از نعمت هاى خدا است، امروز است که ما مى دانیم در درون خون ما میلیون ها موجود زنده به نام گلبول سفید وجود دارد که هر کدام به صورت سرباز مدافعى از سلامت انسان در برابر هجوم انبوه میکرب هاى بیمارى زا که از زمین و هوا و آب و غذا وارد بدن انسان مى شوند دفاع مى کنند، اگر یک روز گفته مى شد در هر نفسى دو نعمت موجود است و بر هر نعمتى شکرى واجب، امروز ما به خوبى مى دانیم که در هر نفس هزاران بلکه میلیون ها نعمت وجود دارد و بر هر نعمتى شکرى واجب است. اگر پیشینیان با آگاهى از علوم زمان خود مى گفتند.
ابر و باد و مه و خورشید و فلک درکارند تا تو نانى به کف آرى و به غفلت نخورى
امروز در پرتو پیشرفت علوم ما مى دانیم تنها این چهار موجود نیستند که به ما کمک مى کنند، بلکه هزاران عامل دست به دست هم مى دهد تا گندمى از زمین بروید و خوراک انسانى شود.
بنابراین انگیزه شکر که از طریق معرفت نعمت حاصل مى شود، در عصر و زمان ما ابعاد گسترده ترى پیدا کرده است.
بنابراین، دوام سپاسگزارى از دوام مطالعه بررسى نعمت ها حاصل مى شود.
انگیزه دیگر براى شکرگزارى این است که انسان همیشه به زیردستان خود نگاه کند و ببیند خداوند چقدر بر او منّت نهاده و چه امکاناتى در اختیار او قرار داده که به دلایل مختلفى به دیگران نداده است، در حدیثى مى خوانیم که امیرمؤمنان على(علیه السلام) در نامه اى که به یکى از اصحاب معروفش حارث هَمْدانى نوشت فرمود: «وَاَکْثِرْ اَنْ تَنْظُرَ اِلى مَنْ فُضِّلْتَ عَلَیْهِ، فَاِنَّ ذلِکَ مِنْ اَبْوابِ الشُّکْرِ; به افراد پایین تر از خود زیاد نگاه کن، که این خود از ابواب شکر است».
این در حالى است که اگر انسان به افراد بالاتر از خود بنگرد به یقین روح ناسپاسى همراه وسوسه هاى شیطانى در او زنده مى شود.
مطالعه برکات و آثار سپاس گزارى که فزونى نعمت و دوام و بقاء آن است، و در بحث هاى گذشته به طور گسترده ذکر شد نیز از انگیزه هاى مهم محسوب مى شود.
براى ایجاد انگیزه هاى شکر در توده مردم نسبت به یکدیگر نیز بهترین راه آن است که افراد قدردان و شکرگزار و کسانى که از خدمات و عطایا و کمک ها خوب استفاده مى کنند مورد تشویق قرار گیرند، تشویق هاى گفتارى، و تشویق هاى رفتارى. حضرت على(علیه السلام) در عهدنامه معروف مالک اشتر خطاب به مالک مى فرماید: «وَلایَکُونَنّ الُْمحسِنُ وَ الْمُسیئُى عِنْدَکَ بِمَنْزَلَة سَواء فَاِنَّ فى ذلِکَ تَزْهیداً لاَِهْلِ الاِْحْسانِ فى الاِْحْسانِ وَ تَدْریباً لاَِهْلِ الاِْسائَةِ عَلَى الاِْسائَةِ; هرگز نباید افراد نیکوکار و بدکار نزد تو یکسان باشند، زیرا این کار سبب مى شود که نیکوکاران در نیکى هایشان بى رغبت شوند، و بدکاران در اعمال بدشان تشویق گردند».
1. نهج البلاغه، نامه 69.
2. همان، نامه 53.
