این صفت یکى از بارزترین نشانه هاى شخصیت هر انسانى است، و هنگامى که با امانت همراه شود و به عنوان راستى و درستى مطرح گردد، مجموعه شخصیت انسان را نشان مى دهد به گونه اى که نمى توان نام انسان واقعى را بر کسى که از این دو بى بهره است گذاشت.

این دو ریشه مشترکى دارند، زیرا راستگویى چیزى جز امانت در گفتار، و امانت چیزى جز صداقت در عمل نیست و به همین دلیل در کلمات پیشوایان اسلام، صدق الحدیث و اداء الامانة با هم ذکر شده است، همان گونه که در گفتگوهاى عادى نیز راستى و درستى را با هم مى آورند.

در کنار این صفت صفات ممتاز دیگرى است که در واقع لازم و ملزوم یکدیگرند چه اینکه راستگویان غالباً افرادى شجاع، صریح اللّهجه، کم طمع، با اخلاص و دور از حب و بغض هاى افراطى و تعصبند، در حالى که دروغگویان معمولا افرادى ترسو، ریاکار، متعصب و لجوج، طمّاع و یا گرفتار حب و بغض هاى غلط مى باشند.

افراد راستگو در زندگى خود پایبند به اصولى هستند، در حالى که دروغگویان ابن الوقت و منافقند.

در یک کلمه مى توان گفت: راستى و درستى دو کلید براى کشف باطن اشخاص از جنبه هاى مختلفند، و لذا همان گونه که در بحث روایات خواهد آمد در کلمات معصومین(علیهم السلام) این دو را وسیله آزمون افراد قرار داده اند که اگر مى خواهید خوبى و بدى کسى را بشناسید، او را در مسأله راست گویى و اداى امانت، به آزمایش بگذارید.

با این اشاره به سراغ آیات قرآن و روایات اسلامى در زمینه صدق و راستى مى رویم. از انگیزه ها و نتیجه هاى این صفت و سایر امور مربوط به آن سخن مى گوییم و سپس به بحث درباره دروغ و آثار آن مى پردازیم.

در قرآن آیات زیادى درباره اهمیت صدق و راستى وارد شده که آیات زیر گلچینى از آنها است.

1ـ قالَ اللّهُ هذا یَومُ یَنْفَعُ الصّادِقِینَ صِدْقُهُمْ لَهُمْ جَنّاتٌ تَجْرِى مِنْ تَحْتِهَا الاَْنْهارُ خالِدِینَ فِیهَا اَبَداً رَِضىَ اللّهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ ذلِکَ الْفَوزُ الْعَظِیمُ.   (مائده ـ 119)

2ـ یا اَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اِتَّقُوا اللّهَ وَ کُونُوا مَعَ الصّادِقِینَ.   (توبه ـ 119)

3ـ ...لِیَجْزِىَ اللّهُ الصّادِقِینَ بِصِدْقِهِمْ وَ یُعَذِّبَ المُنافِقِینَ اِنْ شاءَ أَوْ یَتُوبَ عَلَیْهِمْ اِنَّ اللّهَ کانَ غَفُوراً رَحِیماً.   (احزاب ـ 24)

4ـ اِنَّ الْمُسْلِمِینَ وَ الْمُسْلِماتِ وَ الْمُؤمِنِینَ وَ الْمُؤمِناتِ وَ الْقانِتِینَ وَ الْقانِتاتِ وَ الصّادِقِینَ وَ الصّادِقاتِ...اَعَدَّ اللّهُ لَهُمْ مَغْفِرَةً وَ اَجراً عَظِیماً.   (احزاب ـ 35)

5ـ طاعَةٌ وَ قَوْلٌ مَعْرُوفٌ فَاِذا عَزَمَ الاَْمْرُ فَلَوْ صَدَقُوا اللّهَ لَکانَ خَیراً
لَهُمْ.   (محمد ـ 21)

6ـ وَ لَقَدْ فَتَنَّا الَّذِى مِنْ قَبْلِهِمْ فَلَیَعْلَمَنَّ اللّهُ الَّذِینَ صَدَقُوا وَ لَیَعْلَمَنَّ
الْکاذِبِینَ.   (عنکبوت ـ 3)

* * *