سؤال 1785 ـ بعضى از افراد براى کمک به درمان بیمارانى که نیاز به فرآورده هاى خونى یا اعضاى بدن دارند، حاضر مى شوند که خون یا مثلاً کلیه یا چشم خود را بفروشند، خرید و فروش این اعضا چه حکمى دارد؟
جواب: فروختن خون و کلیه در صورتى که خطرى براى دهنده ایجاد نکند اشکالى ندارد; ولى بهتر آن است که پول را در مقابل اجازه برداشتن کلیه یا گرفتن خون بگیرند; ولى در مورد چشم مطلقاً جایز نیست.
سؤال 1786 ـ آیا تعیین ضرورت به عهده عرف است، یا شخص مکلّف، یا افراد صاحب نظر و اهل خبره؟
جواب: موارد مختلف است; در امور ساده بسته به نظر عرف و در موارد پیچیده بسته به نظر اهل خبره است.
سؤال 1787 ـ آیا در موردى که احتمال ضرورت مى رود، مى توان معامله ضرورت نمود؟
جواب: احتمال ضرورت کافى نیست، باید ضرورت ثابت شود; ولى در موارد خطر، خوف خطر کافى است و یقین به خطر لازم نیست.
سؤال 1788 ـ چنانچه بنابر ضرورت در آموزش پزشکى لازم شود دانشجو یا پزشک نامحرم، بیمار را معاینه یا درمانى که ملازم لمس و نظر مى باشد نماید، آیا اجازه بیمار یا بستگان وى لازم است؟
جواب: هرگاه آموزش ضرورى منحصر به آن مورد باشد رضایت طرف لازم نیست; ولى اگر موارد دیگرى براى آموزش پیدا شود که طرف مقابل رضایت مى دهد نمى توان از مواردى که راضى نیستند استفاده کرد.
سؤال 1789 ـ اهدا و انتقال خون از غیر مسلمان به مسلمان، مرد به زن و بالعکس چه حکمى دارد؟
جواب: اشکالى ندارد; مگر این که بیم انتقال بیمارى برود.
سؤال 1790 ـ آیا انسان مى تواند خون خود را به زوجه اش بدهد؟
جواب: اشکالى ندارد.
سؤال 1791 ـ آیا جرّاحى غددى که در بدن قرار دارد (حتّى اگر ضررى براى شخص نداشته باشد)، یا جرّاحیهاى مختلف که جهت زیبایى انجام مى شود، جایز است؟
جواب: در حدّ معقول و منطقى جایز است. (حکم زیباسازى را مشروحاً در جلد اوّل استفتائات سؤال 1563 بیان کرده ایم).
سؤال 1792 ـ برخى از خانمهاى حامله که مى توانند به وضع طبیعى زایمان کنند، اصرار دارند سزارین شوند تا درد کمترى را تحمّل کنند. در این زمینه حکم چیست؟
جواب: اگر این کار جنبه عقلایى داشته باشد اشکالى ندارد.
سؤال 1793 ـ بسیارى از احکام شرع در مسائل پزشکى مشروط به عدم لمس و نظر جنس مخالف شده است، آیا منظور از لمس، لمس مستقیم پوست با بدن بیمار است، یا در صورتى که دست پزشک با پوششهایى نظیر دستکش طبّى پوشیده باشد، لمس محسوب نمى شود؟
جواب: در صورتى که بدن مستقیماً تماس پیدا نکند، براى نیازهاى پزشکى اشکالى ندارد.
سؤال 1794 ـ این جانب از علاقه مندان به طبّ اسلامى و سنّتى مى باشم. نیازى به توضیح نیست که جوامع روایى ما سرشار از توصیه هاى حکیمانه در زمینه مسائل بهداشتى و درمانى است (براى مثال توصیه هاى عدیده و مؤکّدى در باب حجامت وجود دارد) که عمل و تمسّک بدین گنجینه گرانبها، گذشته از اجر اخروى که در بر دارد، مى تواند منشأ خیر و برکت براى جامعه اسلامى و مسلمانان بلکه تمام بشریّت گردد; زیرا نظر به هزینه هاى گزاف درمان به شیوه امروزى و در بعضى اوقات تبعات منفى پزشکى کنونى که ناشى از وارداتى بودن صرف این شیوه است، عمل به دستورات دین مبین اسلام به دلیل هماهنگى آن با روح و جان انسان على رغم سادگى این فرامین در مرحله اجرا، مى تواند ضامن سلامت روحى و جسمى جامعه و در بعد سیاسى، اجتماعى موجب استقلال و بى نیازى مملکت اسلامى گردد.
از سوى دیگر در مجامع علمى امروز، اثبات یک مدّعا منوط به داشتن پشتوانه محکم تحقیقاتى و بررسى آمارى منطبق با شیوه هاى پژوهشى استاندارد مى باشد. لذا با توجّه به موارد فوق الذّکر خواهشمند است نظر خود را در مورد مسائل ذیل بیان فرمایید:
الف) انجام تحقیق و پژوهش پیرامون حجامت و فصد (و سایر موضوعات پزشکى مشابه که در روایات موجود مى باشد) مطابق با استانداردهاى علمى بین المللى و بررسى آمارى نتایج حاصل از آن از نظر شرعى چه وجهى دارد؟
جواب: این گونه پژوهش ها بسیار خوب و موجب سربلندى اسلام و مسلمین است; ولى باید موازین شرعى در موارد عوارض جانبى آن رعایت شود.
ب) با توجّه به اثرات مثبت ناشى از به کارگیرى توصیه هاى بهداشتى و درمانى دین مبین اسلام و نیز اثرى که مى تواند در خودکفایى و قطع وابستگى از بیگانگان داشته باشد، به نظر حضرتعالى ضرورت تحقیق پیرامون این موضوعات به منظور کاربردى کردن آنها در سطح جامعه تا چه حدّى است؟
جواب: بى شک انجام این کار مفید و سودمند، بلکه در بعضى از موارد لازم و ضرورى است.
سؤال 1795 ـ آیا دندانپزشک مى تواند مبلغ و زمان درمان را با بیمار مشخص کند؟ اگر این مقاطعه بر خلاف تعرفه هاى وزارت بهداشت باشد، چگونه است؟
جواب: مقاطعه با روشن شدن شرایط اشکالى ندارد; ولى تخلّف از مقرّرات جمهورى اسلامى مجاز نیست.
سؤال 1796 ـ آیا دندانپزشک مى تواند براى درمان افراد غیر عادّى (افراد حسّاس، بچّه ها و مانند آن) با توجّه به وقت بیشترى که صرف درمان مى کند، مبلغ زیادترى مطالبه نماید؟
جواب: اگر واقعاً وضع بیمار غیر عادّى است، قرارداد مخصوص مانعى ندارد; ولى در هر حال انصاف را رعایت کند.
سؤال 1797 ـ استفاده از دفترچه بیمه دیگران چگونه است؟ آیا تحقیق و تفحّص توسّط پزشک لازم مى باشد؟
جواب: هرگونه استفاده از دفترچه بیمه بر خلاف مقرّرات و قرارداد شرعاً مجاز نیست; ولى براى طبیب، تفحّص لازم نیست.
سؤال 1798 ـ تحویل دارو در مطب طبق مقرّرات ممنوع مى باشد، آیا دندانپزشک مى تواند با توجّه به این که تهیّه دارو براى بیمار باعث عسر و حرج مى گردد، دارو تجویز و تحویل نماید؟
جواب: در موارد ضرورت مانعى ندارد.
سؤال 1799 ـ آیا آزمایش اسپرم، که با استمنا حاصل مى شود و براى ازدواج در بعضى از موارد لازم مى باشد، جایز است؟
جواب: گرفتن اسپرم براى آزمایش از طریق استمنا تنها در صورت ضرورت جایز است.
سؤال 1800 ـ پزشکى یقین دارد که عمل جرّاحى روى فلان بیمار تأثیرى در زنده ماندن او ندارد، بطورى که بیمار چه عمل شود و چه عمل نشود بیش از مدّت کوتاهى زنده نخواهد ماند. آیا بنا به اصرار همراهان بیمار یا مسئولین بیمارستان جایز است اقدام به جرّاحى نماید؟
جواب: در صورتى که بیمار راضى باشد و اطّلاع کافى به او داده شود، مانعى ندارد.
پایان
