مسأله 375 ـ نماز جمعه دو رکعت است و کیفیّت آن مانند نماز صبح است; حمد و سوره با صداى بلند خوانده مى شود و سزاوار است در رکعت اوّل بعد از حمد، سوره جمعه و در رکعت دوّم، سوره منافقون را قرائت نمایند.
مسأله 376 ـ نماز جمعه داراى دو قنوت است، قنوت اوّل قبل از رکوع رکعت اوّل و قنوت دوّم بعد از رکوع رکعت دوّم است.
مسأله 377 ـ نماز جمعه داراى دو خطبه است، که مانند اصل نماز واجب بوده و باید توسّط امام جمعه ایراد شود; بدون این دو خطبه نماز جمعه محقّق نمى شود.
مسأله 378 ـ واجب است دو خطبه را قبل از نماز جمعه بخواند و اگر اوّل نماز جمعه را بجا آورد باطل است، و در صورتى که وقت باقى است، باید پس از ایراد خطبه ها مجدّداً نماز جمعه را بخواند; ولى اگر نسبت به حکم مسأله جاهل بوده، یا اشتباه کرده احتیاط واجب آن است که خطبه ها و نماز را اعاده کند.
مسأله 379 ـ در خطبه اوّل حمد الهى واجب است و به هر لفظى که حمد الهى محسوب شود جایز است; ولى احتیاط مستحب آن است که به لفظ جلاله «اللّه» باشد و پس از آن به ثناى الهى بپردازد و سپس به پیغمبر اسلام(صلى الله علیه وآله) درود فرستد، و واجب است مردم را به تقوا سفارش کند و یک سوره کوچک از قرآن را بخواند. و در خطبه دوّم نیز حمد و ثناى الهى (به صورتى که ذکر شد) و درود بر پیغمبر اسلام(صلى الله علیه وآله)واجب است. در این خطبه نیز به تقوا سفارش کند و سوره کوچکى از قرآن تلاوت نماید.
مسأله 380 ـ احتیاط واجب آن است که در خطبه دوّم پس از درود بر پیغمبر(صلى الله علیه وآله)، به ائمّه معصومین(علیهم السلام) نیز درود فرستد و براى مؤمنین استغفار کند. و بهتر است از خطبه هاى منسوب به امیرالمؤمنین(علیه السلام) یا آنچه از ائمّه معصومین(علیهم السلام)وارد شده انتخاب کند.
مسأله 381 ـ شایسته است امام جمعه، خطیب و بلیغ باشد و به تناسب اوضاع زمان و مکان سخن گوید و عبارات فصیح و روان به کار برد. به حوادثى که در سراسر جهان براى مسلمین مى گذرد، بخصوص حوادث منطقه خود، آشنا باشد. مصالح اسلام و مسلمین را تشخیص دهد، چنان شجاع باشد که در راه خدا از ملامت و نکوهش احدى بیم به خود راه ندهد. در اظهار حق و ابطال باطل بر حسب شرایط زمان و مکان صراحت داشته باشد. امورى از قبیل مواظبت در اوقات نماز، و عمل به روش صلحا و اولیاى خدا را، که موجب تأثیر کلام او در مردم است، رعایت کند. اعمال او با مواعظ و وعده و وعیدهایش تطبیق نماید. از آنچه که موجب وهن او و کلامش مى شود، حتّى از قبیل پرگویى، شوخى و بیهوده گویى بپرهیزد. و همه این امور را تنها براى خداوند رعایت کند و هدفش اعراض از دنیاپرستى و ریاست طلبى، که سرسلسله همه گناهان است، باشد.
مسأله 382 ـ شایسته است امام و خطیب جمعه در خطبه نماز جمعه، مصالح دین و دنیاى مسلمانان را تذکّر دهد، و مردم را در جریان مسائل زیانبار و سودمند کشورهاى اسلامى و غیر اسلامى قرار دهد، و نیازهاى مسلمین را در امر معاد و معاش تذکّر دهد. از امور سیاسى و اقتصادى، آنچه را که در استقلال و کیان مسلمین نقش مهمّى دارد، گوشزد کند. کیفیّت صحیح روابط آنان را با سایر ملل بیان نماید، و مردم را از دخالتهاى دولتهاى ستمگر و استعمارگر در امور سیاسى و اقتصادى مسلمین، که منجر به استعمار و استثمار آنها مى شود، بر حذر دارد. خلاصه، نماز جمعه و دو خطبه آن، نظیر حجّ و مراکز تجمّع آن و نمازهاى عید فطر و قربان و غیره، از سنگرهاى بزرگى است که متأسّفانه مسلمانان از وظایف مهمّ خود در برابر آن غافل مانده اند; همان گونه که از سایر پایگاه هاى عظیم سیاست اسلامى گاه غافلند. اسلام آمیخته با سیاست است و کسى که در احکام قضایى، سیاسى، اجتماعى و اقتصادى اسلام اندکى تأمّل کند، متوجّه این معنا مى شود. هر کس گمان کند اسلام از سیاست جداست، نه اسلام را مى شناسد نه سیاست را.
مسأله 383 ـ خوب است به رجاء مطلوبیّت، امام و خطیب جمعه در زمستان و تابستان، عمّامه داشته باشد و ردایى بپوشد و خود را بیاراید، تمیزترین لباسهاى خود را بپوشد و بوى خوش به کار برد، بطورى که با وقار و سکینه باشد. قبل از خطابه، هنگامى که مؤذّن اذان مى گوید، او بر منبر نشسته باشد تا اذان به پایان برسد و خطبه را آغاز کند. هنگام صعود بر منبر خطابه، روبه روى مردم بایستد و سلام کند، و مردم نیز با چهره هاى خود از او استقبال کنند و به چیزى از قبیل اسلحه یا عصا تکیه کند.
مسأله 384 ـ واجب است امام جمعه شخصاً و در حال ایستاده به ایراد خطبه بپردازد. و اگر نتواند خطبه ها را در حال ایستاده بخواند، باید دیگرى به ایراد خطبه بپردازد و امامت نماز را هم بر عهده گیرد، و اگر هیچ کس براى ایراد خطبه ها در حال ایستاده پیدا نشود، بنابر احتیاط واجب نماز جمعه ساقط و نماز ظهر واجب است.
مسأله 385 ـ جایز نیست امام جمعه، خطبه ها و بخصوص موعظه و توصیه به تقوا را، آهسته ادا کند; بلکه لازم است که در هنگام موعظه و سفارش به تقوا، صداى خود را در حدّ مقدور به نمازگزاران برساند، و در مجامع بزرگ توسّط بلندگوها به خطبه بپردازد تا تشویق و تحذیر و مسائل مهمّه به گوش همگان برسد.
مسأله 386 ـ احتیاط مستحب آن است که امام در حال خطبه، سخنى غیر مربوط به خطبه ها نگوید; البتّه در فاصله بین خطبه ها و نماز، سخن گفتن بلامانع است.
مسأله 387 ـ واجب است امام پس از خطبه اوّل، مقدار کمى بنشیند و سپس به خطبه دوّم بپردازد.
مسأله 388 ـ احتیاط واجب آن است امام و مستمعین، در حال خطبه داراى طهارت کامل (که براى نماز معتبر است) باشند.
مسأله 389 ـ احتیاط واجب آن است که امام جمعه در خطبه حمد الهى و درود بر پیغمبر(صلى الله علیه وآله) و ائمّه(علیهم السلام) را به زبان عربى ایراد نماید، گرچه او و مستمعین عرب نباشند; امّا مى تواند در مقام وعظ و توصیه به تقوا، به زبان دیگرى تکلّم نماید. و احتیاط واجب آن است که موعظه و آنچه را به مصالح مسلمین مربوط مى شود، به زبان مستمعین ادا نماید، و اگر مستمعین مختلفند، آنها را به زبانهاى مختلف تکرار کند. گرچه در صورتى که مأمومین بیش از حدّ نصاب (چهار نفر) باشند مى تواند به زبان حدّ نصاب (چهار نفر) اکتفا نماید; ولى احتیاط واجب آن است که آنها را به زبان خودشان موعظه کند.
مسأله 390 ـ احتیاط واجب آن است که نمازگزاران هنگام ایراد خطبه با طهارت باشند و رو به امام بنشینند و سکوت را رعایت کنند و به خطبه ها گوش فرا دهند; ولى اگر عمداً سخن بگویند نماز جمعه آنها باطل نمى شود; هرچند کار خلاف کرده اند.
مسأله 391 ـ اذان دوّم (اذان بعد از خطبه هاى نماز جمعه) در روز جمعه بدعت و حرام است.
