سؤال 228 ـ همان گونه که مستحضرید، روایات فراوانى در فضیلت مؤذّن، و اذان گفتن وارد شده است، که تنها در کتاب شریف وسائل الشّیعه، بیش از بیست روایت آمده است، در بین این روایات، چندین روایت به این مضمون: «مؤذّنین در روز قیامت نسبت به دیگران گردن بلندترى دارند» از ائمّه معصومین(علیهم السلام) نقل شده است، منظور از این روایات چیست؟ توضیح فرمایید.
جواب: ظاهراً این روایات اشاره به گردن فرازى مؤذّنان است، و کنایه از سربلندى آنهاست.
سؤال 229 ـ آیا اذان رادیو و تلویزیون و مانند آن، کفایت از اذان نماز مى کند؟
جواب: کفایت نمى کند، باید براى نماز اذان جداگانه گفته شود.
سؤال 230 ـ آیا اذان و اقامه مردان و زنان مانند هم است، یا تفاوت دارد؟
جواب: تفاوتى با هم ندارد; ولى اگر زن مایل باشد، مى تواند به جاى اذان کامل، تنها چهار تکبیر و شهادتین را بگوید، و به جاى اقامه دو تکبیر و شهادت به وحدانیّت خداوند و نبوّت پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) بدهد.
سؤال 231 ـ در کشور پاکستان، کتابى به نام «اصلاح الرّسوم» که نویسنده آن یکى از روحانیّون شیعه مى باشد، چاپ شده است; متأسّفانه در کتاب مذکور چیزهایى نوشته شده که موجب تضعیف مکتب تشیّع مى باشد، مثلاً در صفحه اى از آن نوشته شده: «همان طورى که برادران اهل سنّت در اذان «الصلوة خیر من النوم» را اضافه کردند، برادران شیعه هم در اذان جمله «اشهد ان علیّاً ولى اللّه» را اضافه نمودند; وقتى که این کتاب در بازار پخش شد وهّابى ها بیشتر از شیعه این کتاب را خریدند، و انجمن سپاه صحابه، در دادگسترى مرکزى پاکستان در لاهور، با استناد به این کتاب به شیعیان گفتند: باید جمله «اشهد ان علیّاً ولى اللّه» از اذان شیعه حذف شود; در بیان این مسأله، جمعیّت علماى جعفریّه، به دولت پاکستان اعلام کردند که مؤلّف این کتاب شیعه نیست و نظریّات او مورد قبول شیعیان نمى باشد; چون ما در مسائل دینى به مراجع تقلید رجوع مى کنیم و به گفته آنها عمل مى کنیم نظر حضرتعالى را جهت ارائه به دادگسترى پاکستان خواهانیم.
جواب: شهادت به ولایت امیر مؤمنان(علیه السلام) در اذان و اقامه، به عنوان تیمّن و تبرّک، و به تعبیر دیگر، به عنوان استحباب مطلق نه جزئیّت، از مسائلى است که اکثر علماى شیعه و فقهاى امامیّه به آن تصریح کرده اند و همان گونه که علاّمه محقّق، مرحوم آیة اللّه العظمى حکیم در کتاب نفیس خود «مستمسک العروه» تصریح کرده، ذکر این شهادت از شعائر ایمان، و رمز تشیّع است، و از این جهت راجح، بلکه در بعضى از موارد ممکن است جنبه وجوب و لزوم پیدا کند، این نکته نیز لازم به تذکّر است که اتّحاد و وحدت صفوف مسلمین، اعمّ از شیعه و اهل سنّت، مفهومش این نیست که شیعیان آنچه را که مقتضاى مذهبشان و فتواى فقهایشان مى باشد کنار بگذارند، همان گونه که مذاهب چهارگانه اهل سنّت هر کدام براى خود ویژگیها و خصوصیاتى دارند که پیروان هر مذهب اصرار به حفظ آن دارند; به هر حال نباید وسوسه هاى ناآگاهان سبب شک و تردید شود.
سؤال 232 ـ در حین قرائت اذان و اقامه، و قبل از شروع به اداى فریضه نماز یومیّه، کمى خم شدن از براى احترام به نبىّ مکرّم اسلام، حضرت محمّد مصطفى(صلى الله علیه وآله) به هنگام رسیدن به جمله «اشهد ان محمّداً رسول اللّه» چه حکمى دارد؟
جواب: در مورد خم شدن به هنگام بردن نام پیامبر(صلى الله علیه وآله) اگر گاهى انجام شود و گاهى ترک شود اشکالى ندارد; ولى اگر همیشه این کار را بکنند و به صورت یک وظیفه مستحب یا واجب منعکس شود، درست نیست.
سؤال 233 ـ با توجّه به این که در اذان، حدّاقل 6 مرتبه دعوت به نماز مى شود، آیا گفتن «عجّلوا بالصّلوة» که در این روزها در مساجد متداول است، بدعت نیست؟
جواب: اگر جمله «عجّلوا بالصّلوة» به قصد ورود در شرع و به صورت جزئى از اذان گفته شود اشکال دارد; امّا اگر منظور تأکید بیشتر در تعجیل در نماز باشد و از آن جدا گردد اشکالى ندارد.
سؤال 234 ـ در سمنان مسجدى هست که در آن اذان را به صورت دسته جمعى (حدود 200 نفر) و به اتّفاق و با صداى بلند مى گویند، در این رابطه چند سؤال مطرح مى باشد.
الف) آیا چنین اذانى در طول تاریخ وجود داشته است؟
ب) آیا در زمان پیامبر(صلى الله علیه وآله) و خلفا، اذان را این طور مى گفتند؟ اگر چنین بوده، به عنوان وجوب یا مستحب، یا محض تقرّب بوده است؟
ج) آیا چنین اذانى در فقه بلامانع مى باشد؟
جواب: آنچه از روایات و تاریخ استفاده مى شود این است که اذان به صورت انفرادى بوده است، چنانچه همین سنّت رعایت شود و دیگران آهسته به قصد حکایت آن را تکرار کنند، اقرب به احتیاط است.
سؤال 235 ـ بعضى از مراجع عظام، در سقوط اذان در نماز جماعت، سماع امام را شرط مى دانند، نظر حضرتعالى چیست؟
جواب: این مسأله در روایاتى وارد شده که امام اذان را بشنود.
سؤال 236 ـ آیا مى توانیم به وقت شرعى اذان که از طرف مؤسّسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، ارسال شده است، اعتماد نماییم؟ در این منطقه اذان ظهر و مغرب و صبح را بر مبناى افق استخراج شده از مؤسّسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، که مطابق با فتواى شما مجتهدین بزرگوار مى باشد، گفته مى شود. بعضى از آقایان که اذان مغرب و ظهر آن را قبول دارند، در مورد اذان صبح این مطلب را قبول ندارند و مى گویند: «اذان صبح نباید طبق این تقویم گفته شود»، در حالى که با وجود این همه روشنایى لامپها، که در سطح شهر وجود دارد، پیدا کردن سپیده صبح مشکل مى باشد. در این مورد وظیفه ما چیست؟
جواب: همین اندازه که گمان قوى، یا اطمینان بر دخول وقت حاصل شود، کافى است; از هر طریقى که باشد فرقى نمى کند.
سؤال 237 ـ فردى در مسجد محلّ ما مؤذّن دائمى است، اگر دیگرى از بلندگوى مسجد اذان بگوید ایشان ناراحت شده و مانع این کار مى شود; آیا ایشان حقّ منع دیگران را دارد؟
جواب: همه حق دارند در مسجد اذان بگویند و کسى نمى تواند دیگرى را منع کند; ولى بهتر است رعایت احترام اذان گوى راتب بشود; مگر این که براى او مشکلى پیش آید.
سؤال 238 ـ ویژگیهاى یک مکبّر خوب چیست؟ آیا لازم است بالغ باشد؟
جواب: مکبّر باید به مسائل نماز آگاه و فرد ظاهرالصّلاحى باشد و بهتر است از صداى مناسبى برخوردار باشد; ولى لازم نیست بالغ بوده باشد.
سؤال 239 ـ آیا به بهانه مزاحمت صداى بلندگوى مسجد، مى توان از پخش اذان جلوگیرى نمود؟
جواب: اگر بلندگو صداى معتدلى داشته باشد، جلو پخش اذان را نمى توان گرفت; حتّى اذان صبح را.
