سؤال 1661 ـ عاقله چیست و در موارد پزشکى چگونه قابل تعمیم و تطبیق است؟ (مواردى که عامل، پزشک و کادر پزشکى مى باشند و قبلاً برائت از مریض و کسان او نطلبیده اند).
جواب: عاقله، نزدیکان هر کس از طرف پدر مى باشند، و شامل برادران، عموها و پسرعموها مى شود و احتیاط این است که پدر و فرزندان شخص نیز در آن شرکت کنند، و دیه قتل خطا را در میان خود تقسیم کنند تا پرداختن آن آسان شود، و شامل هر کسى مى شود که مرتکب قتل خطا گردد.
سؤال 1662 ـ در صورت استنکاف عاقله از پرداخت دیه، آیا مى توان عاقله را حبس کرد؟ آیا مى توان عاقله را به عنوان متّهم دستگیر و براى آنها قرار صادر کرد تا از فرار آنها جلوگیرى شود؟
جواب: دیه مانند سایر دیون است; اگر بدهکار توانایى دارد و حاضر به پرداخت نیست مى توان او را زندانى کرد; ولى در صورت عدم توانایى باید به او مهلت داد.
سؤال 1663 ـ اگر عاقله جانى دیوانه باشد، آیا مى توان از طریق دادگاه دیه را از مال او برداشت نمود؟
جواب: جایز نیست.
سؤال 1664 ـ هرگاه نابالغى متّهم به قتل عمدى، یا جرح عمدى مادون قتل و مافوق موضحه گردد، و پس از بلوغ اقرار و اعتراف نماید و با اقرار جرم او ثابت گردد، آیا دیه بر عاقله است؟ یا چون اقرار نموده، بر عهده خود اوست؟ در این خصوص تعقیب قبل از بلوغ و اقرار بعد از بلوغ، یا تعقیب بعد از بلوغ و اقرار قبل از بلوغ تفاوتى در حکم ایجاد مى کند؟ و نیز بین ممیّز و غیر ممیّز، مراهق و غیر مراهق فرق است؟
جواب: در مواردى که دیه بر عاقله است، اقرار بعد از بلوغ اثرى ندارد، نه نسبت به عاقله; چون اقرار بر ضدّ آنهاست و نه نسبت به خودش; چون فرض بر این است که جنایت مزبور دیه اش بر او نیست; ولى در مواردى که دیه بر شخص جانى است (یعنى مادون الموضحه) اقرار مزبور مؤثّر است و فرقى بین ممیّز و غیر ممیّز و مراهق و غیر مراهق نیست.
