سؤال 1710 ـ آیا دندانپزشک مى تواند قبل از شروع به کار به بیمار یا ولىّ او بگوید که نسبت به ضررهاى احتمالى مسئولیّتى را نمى پذیرد؟ در صورت موافقت بیمار یا ولىّ صغیر، اگر بیمار صدمه اى ببیند، آیا دندانپزشک ضامن مى باشد؟
جواب: هرگاه قبلاً برائت خود را اعلام دارد و در کار کوتاهى نکند ضامن نیست.
سؤال 1711 ـ در همه درمانهاى دندانپزشکى که توسّط دانشجو انجام مى شود (وظایف آموزشى) چون کار عملى است، گاهى باعث خسارت و بعضى اوقات موجب از بین رفتن دندان یا عوارض دیگر مى شود، در این صورت چه کسى ضامن مى باشد؟
جواب: کسى که مباشر ایجاد نقصان است ضامن است; مگر این که قبلاً از طرف مقابل برائت گرفته باشد و در کارهاى خود کوتاهى ننموده باشد.
سؤال 1712 ـ در علم پزشکى برخى از روشهاى درمانى با گذشت زمان دچار تغییراتى مى شود، یا بکلّى ارزش خود را از دست مى دهد، در صورتى که پزشک به علّت عدم مطالعه از اطّلاعات جدید مطّلع نشود، آیا مسئول است؟
جواب: این مسأله دو حالت دارد: حالت اوّل این است که عرف پزشکان، پزشک را در برابر فرا نگرفتن معلومات جدید مقصّر مى شناسند، در این صورت ضامن است. حالت دوّم آن است که فرا گرفتن آن مسائل را وظیفه طبیب نمى دانند; بلکه جزء تکامل علم محسوب مى شود. در این صورت مسئول نیست.
سؤال 1713 ـ برخى از افراد عادى (که در مسائل پزشکى تخصّصى ندارند) در امر پزشکى دخالت و قرص، آمپول یا دارویى را براى مریض توصیه مى نمایند. در صورتى که این امر منجر به مرگ یا آسیب جسمى شود، آیا آنها ضامن هستند؟
جواب: کار خلافى کرده و مجازات دارد، ولى ضامن دیه طرف نیست; مگر این که شخصاً دارو را به او تزریق کرده یا خورانده باشد.
سؤال 1714 ـ در مراکز آموزشى، درمانى و پزشکى دولتى دستیاران، بویژه در سالهاى نخست، باید با حضور و راهنمایى اساتید خود، اقدام به عمل جرّاحى نمایند. در صورتى که دستیار با اجازه استاد خود، یا به این امید که استاد مى گوید: «شما کار را شروع کنید، من هم مى رسم» (ولى استاد حاضر نمى شود)، به تنهایى یا با همراهى سایر دستیاران، عمل جرّاحى را به پایان برساند و آسیبى به بیمار وارد شود که ناشى از عدم حضور استاد است، مسئول کیست؟
جواب: دستیار مسئول است; مگر این که تخلّف استاد از قول خود سبب این مشکل شده باشد که در این صورت نیز دستیار مقصّر است; ولى مى تواند خسارتى را که پرداخته از استاد که او را مغرور ساخته بگیرد.
سؤال 1715 ـ آیا اقدامات پزشکى طبیب در غیر رشته تخصّصى خود که آگاهى لازم را در آن ندارد، و باعث تشدید بیمارى یا بروز عارضه اى جدید در بیمار مى شود یا منجر به فوت بیمار مى گردد، موجب ضمان است؟
جواب: آرى، موجب ضمان است.
سؤال 1716 ـ در صورتى که بیمار یا ولىّ او به پزشکى که در کارش متخصّص و داناست، اجازه معالجه دهد، آیا در صورت مرگ بیمار، پزشک ضامن است؟
جواب: در صورتى که پزشک از پیامدهاى احتمالى برائت بجوید و در کار خود، کوتاهى و سهل انگارى نکرده باشد ضامن نیست.
سؤال 1717 ـ چنانچه پزشک معالج، عمداً یا سهواً در مداواى بیمار یا مجروحى که مسئولیّت درمان وى را پذیرفته است، کوتاهى ورزد و در نتیجه آن شخص در اثر سرایت بیمارى و یا جرح سابق، صدمه دیده و یا تلف شود، آیا طبیب مسئولیّت خواهد داشت؟
جواب: در صورتى که مریض در شرایط خطرناکى باشد و اولیاى مریض او را به طبیب بسپارند که از او مراقبت کند و طرفین یا خصوص طبیب بداند که اگر از بیمار غفلت کند، خطرى بیمار را تهدید مى کند، چنانچه طبیب این مسئولیّت را پذیرفته باشد، و از انجام وظیفه تخلّف نماید، در برابر نتیجه آن مسئول است و اگر عمداً و به قصد زیان رساندن به مریض این کار را کرده باشد، قتل عمد، یا جرح عمد محسوب مى شود و در غیر این صورت، شبه عمد است.
سؤال 1718 ـ معالجات دندانپزشکى ممکن است با شکست یا کوتاهى عمر دندان همراه شود، لطفاً بفرمایید:
الف) اگر دندانپزشک سعى کافى و دقّت لازم را نموده باشد، ولى در حین معالجه ضررهایى به دندان و دهان برسد، چه حکمى دارد؟
جواب: هرگاه این گونه ضررها طبیعى باشد و معمولاً در غالب موارد رخ مى دهد، ضامن نیست، در غیر این صورت اگر از مریض برائت نگرفته باشد، ضامن است.
ب) اگر بعد از معالجه، با وجود دقّت کافى در معالجه، عوارضى براى بیمار به وجود آید چطور؟
جواب: مانند مسأله سابق است.
ج) در هر حال آیا اتمام حجّت با بیمار قبل از معالجه لازم است؟
جواب: براى این که مشکلى براى طبیب پیش نیاید، بهتر است که در هر حال از بیمار برائت بگیرد.
سؤال 1719 ـ غالباً و بویژه در درمانگاههاى دولتى به بیماران توصیه مى شود که فلان دندان قابل معالجه مى باشد و همه اصرار بر نکشیدن آن مى نمایند; آیا کشیدن دندان در این حالت براى پزشک ضمانت دارد؟ اگر به خاطر وضع اقتصادى یا عدم بینش فرهنگى انجام شود، ضمان شرعى دارد؟
جواب: در صورتى که دندان خراب است و بعضى به علل مختلف ترجیح مى دهند آن را بکشند و طبیب توجیه لازم را نموده، ولى بیمار اصرار در کشیدن آن دارد اشکالى ندارد.
سؤال 1720 ـ اگر تزریق آمپول منجر به عارضه، یا فوت شود، آیا تزریق کننده در موارد ذیل ضامن است؟
الف) اشتباه در تجویز پزشک باشد.
ب) تزریق کننده مجوّز بهدارى دارد; امّا قواعد تزریقات را رعایت نکرده باشد.
ج) تزریق کننده مجوّز بهدارى دارد، و قواعد تزریقات را نیز رعایت کرده باشد.
د) تزریق کننده مجوز بهدارى ندارد.
جواب: در مورد اوّل پزشک ضامن است. در مورد دوّم تزریق کننده ضامن است. در مورد سوّم چنانچه مرگ یا عارضه ناشى از خطاى تزریق کننده باشد ضامن است; مگر این که قبلاً بطور خصوصى یا بطور عام از بیماران خود برائت گرفته باشد و اگر به خاطر عیب و علّت غیر عادى در بیمار بوده، ضامن نیست. و در مورد چهارم تزریق کننده ضامن است.
سؤال 1721 ـ اگر خون گرفتن منجر به عارضه گردد، چه حکمى بر آن مترتّب است؟
جواب: مانند مسأله سابق است.
سؤال 1722 ـ با توجّه به این که تجویز دارو (به استثناى داروهاى بدون نسخه) به عهده پزشک است نه داروساز، اگر بیمارى به حال اضطرار به داروساز مراجعه کند و داروساز، دارویى در اختیار وى قرار ندهد، آیا در صورت بروز نقص جسمى، جرح یا فوت بیمار، داروساز مقصّر است؟
جواب: ضامن نیست; هرچند در بعضى از صور مسأله مرتکب گناه شده است.
