هنوز زیادند کسانى که فکر مى کنند اقتصاد اسلامى شباهتى به یکى از دو مکتب اقتصادى شرق و غرب دارد
غالباً مى پرسند: اقتصاد اسلامى به کدامیک از سیستمهاى شرق و غرب «کمونیسم» و «کاپیتالیسم» شباهت دارد؟ یا بکدامى نزدیکتر است؟
گوئى جهان اقتصاد است و این دو راه و راه سومى مطلقاً وجود ندارد.
جالب این که در این وسط در حالى که گروهى سعى دارند اقتصاد اسلامى را متهم بحمایت از سیستم سرمایه دارى کنند، گروه دیگرى مى کوشند که رنگ کمونیستى و سوسیالیستى به آن بدهند، به گمان این که ریشه هاى مشترکى با آن دارد، و گوئى این سیستم به عدالت اجتماعى که هدف نهائى اقتصاد اسلامى است که کمک بیشترى از مکتب رقیبش مى کند.
در صورتى که توجّه به ویژگیهاى اقتصاد اسلامى نشان مى دهد نه شباهتى به این مکتب دارد، و نه شباهتى به آن مکتب، و نه حتى بیکى نزدیکتر از دیگرى است.
و از سوى دیگر توجّه به ماهیت و طبع سیستم اقتصادى شرق و غرب نیز این واقعیت را روشن مى سازد. که هیچکدام در نفى عدالت اجتماعى، و نفى جامعه توحیدى، و ایجاد جامعه طبقاتى و شرک آلود و مبارزه با آزادى و کرامت انسان دست کم از دیگرى ندارند (که شرح اینها در مباحث پیش گذشت).
با توجّه به این اجمال به شرح ویژگیهاى اقتصاد اسلامى مى پردازیم، تا بیگانگى این مکتب از مکاتب دیگر کاملا مشخص گردد.
روى هم رفته اقتصاد اسلامى دارى چهار ویژگى عمده است که هر یک به تنهائى براى جدا ساختن آن از دیگر مکتبها کافى به نظر مى رسد تا چه رسد به مجموع آن:
1ـ بهره گیرى از عنصر ایمان و اخلاق و کابرد آن در تولید و مصرف و خدمات:
بسیارند کسانى که مرز نفوذ ناپذیرى میان مسائل اخلاقى و ایمانى و مسائل اجتماعى و سیاسى و اقتصادى قائلند ولى فکر مى کنیم انقلاب اسلامى ایران که پیروزیش بر ارتش نیرومند شاه و قدرتهاى عظیمى که از او حمایت مى کرد براى هیچ کس باور کردنى نبود این مرز خیالى را در هم شکست، و کار برد عظیم مسائل مذهبى و اخلاقى را در زمینه هاى سیاسى اجتماعى کاملا روشن ساخت.
روشن ساخت که چگونه تکبیرها جاى گلوله ها را مى گیرد، و شعارهاى متکى به ایمان جاى سلاحهاى سبک و سنگین را، و چگونه مبانى عقیدتى به یک ملت آگاهى وسیع و سپس فداکارى در حد اعلا مى بخشد؟!
در اقتصاد اسلامى نیز از عمل عقیده و ایمان و اخلاقى که متکى به آن است در همه جه با کاربرد زیاد، استفاده شده و این مفاهیم در طرز تولید و مصرف حضور دارند. فى المثل هنگامى که مى شنویم:
ـ با یک اعلامیه رهبر انقلاب دائربر کشت گندم، زمینهاى فراوانى زیر کشت مى رود.
ـ به هنگام برداشتن محصول گروه زیادى از جوانان محصل و تحصیل کرده و دکتر و مهندس بعنوان یک خدمت مقدس مذهبى به روستاها مى ریزند و روستائیان را کمک مى دهند.
ـ با استفاده از علائق دینى، جهاد سازندگى شروع بکار مى کند و در دور افتاده ترین نقاط برنامه هاى عمرانى فراوان و خدمات بهداشتى و فرهنگى بسیار صورت مى گیرد.
ـ با یک تشویق در مساجد و حسینیه ها، جمعیت براى دادن خون به سوى بیمارستانها مى شتابند و در صف مى ایستند، و به هنگام نیاز راهروهاى بیمارستانها را از کمکهاى جنسى پر مى کنند تا آنجا که صداى سرپرستان بیمارستانها بلند مى شود که بس است !...
و ما معتقدیم که هنوز به درستى از این خمیر مایه معنونى در مسائل اقتصادى بهره گیرى نشده و الا اثار شگفت آور و فوق العاده اى از خود بجا خواهد گذارد.
