بزرگترین خطائى که ممکن است در این جا گریبانگیر ما شود آن است که چنین پنداریم که آزادى هیچگونه محدودیتى ندارد، و یا تنها قید و شرط آن این است که مزاحمتى براى دگران ایجاد نکند همان منطقى که دنیاى ماشینى مادى گرفتار آن شده، و تضادها و هزار گونه غرامت و جریمه به خاطر همان است، و عجب این که هنوز هم به آن وفادار مانده، سهل است، افتخار هم مى کند!
اگر انسان موجود یک بعدى بود مى توانستیم در یک داورى شتابزده «آزادى» را از هر قید و شرطى «آزاد» کنیم، امّا با توجّه به این که انسان ابعاد مختلفى از نظر روحى و جسمى دارد، و عشق به آزادى «تنها عشق» او نیست، بلکه عشق به تکامل عشق به نیکیها و پاکیها، عشق به همنوع، عشق به علم و دانش، و عشق به خدا نیز بر وجود او حکومت مى کند چگونه مى توانیم براى آزادى مرزى نشناسیم و یا تنها مرز آن را عدم مزاحمت با دگران بدانیم؟
آزادى مشروع و منطقى آن است که لطمه به هیچ یک از خواسته هاى اصیل آدمى نزند، و به تعبیر دیگر معجونى باشد از همه عشقها، و هماهنگ با همه احساسات فطرى و خواسته ها.
بنابراین آزادیهائى که انسان را از تکامل باز مى دارد، یا او را به انحطاط فکرى و اجتماعى مى کشاند، یا انسان را از زنجیرى باز کرده به زنجیر دیگرى مى بندد، و از قفسى رها ساخته در قفس محکمترى زندانى مى کند در حقیقت آزادى نیست، هرج و مرج و طغیانگرى است، اسارت است و عقب افتادگى، و یا در حد اعلا، کامجوئى و بهره گیرى یک جانبه و ویرانگر از یک غریزه و عشق، و تحلیل بردن همه اصالتهاى دیگر وجود انسان است.
حتى خود آزادى شعب و ابعاد مختلفى دارد که اگر در یک شعبه تعدیل نگردد منجر به اسارت در شعبه دیگرى مى شود، آزاد فکرى، آزادى فردى، آزادى اجتماعى، آزادى اقتصادى و مانند آن، و خواهیم دید چگونگى «آزادى رقابت» در زمینه هاى اقتصادى و آزادى بهره کشى فردى سر از انواع تضادها در مى آورد.
و به زودى خواهیم دید که این آزادى اقتصاد کاپیتالیسم چه زنجیرهاى اسارت و استعمار سنگینى براى مردم جهان به ارمغان آورده است، و چگونه دنیائى را به سوى ویرانى و جنگ سوق مى دهد.
