شک نیست که اساس کار مثبت و سازنده همان کارهاى تولیدى است، و ارزش کارهاى دیگر از نظر اقتصادى به مقدارى است که در امر تولید دخالت داشته باشد.
اهمیت کارهاى تولیدى به اندازه اى است که حتى رهبران الهى که به حکم پرداختن مسئولیتهاى سنگین اجتماعى کاملا استحقاق استفاده از بیت المال را داشته اند کوشش مى کردند تا ممکن است از بیت المال استفاده نکنند، و به نحوى از طریق شرکت در کارهاى تولیدى خود را از بیت المال بى نیاز سازند.
در یکى از روایات اسلامى از امیرالمؤمنین على(علیه السلام) مى خوانیم که فرمود: خداوند به داود پیامبر وحى فرستاد که تو خوب بنده اى هستى امّا تنها اشکال کارت این است که از بیت المال استفاده مى کنى و با دست خود کار نمى کنى!
با آنکه او رهبر یک حکومت عادلانه وسیع بود و حق داشت زندگى خود را از بیت المال تأمین کند.
او به دنبال این جریان بسیار گریست تا این که توانست آهن را نرم کرده و از آن زره بسازد و از این طریق از بیت المال بى نیاز شود و خدمات اجتماعى خود را رایگان انجام دهد.
امام صادق(علیه السلام) فرمود: «من در بعضى از اراضى مزروعیم کار مى کنم و عرق مى ریزم، با اینک کسانى دارم که این کارهاى مشکل را بعهده بگیرند، تا خداوند بزرگ مرا در طلب روزى حلال ببیند»
«روزى امام(علیه السلام) لباس کار پوشیده بود، و بیل به دست گرفته کار مى کرد، و عرق از او مى چکید، بعضى از ناظران این امر تعجب کردند و علت این امر را پرسیدند امام فرمود من دوست دارم انسان در راه تهیه معاش، از حرارت آفتاب ناراحت شود»!
با این که در آن عصر و زمان کارهاى صنعتى هرگز به وسعت امروز نبود، ولى اهمیتیار که اسلام به امرصنعت مى دهد از فرمان معروف على(علیه السلام) به مالک اشتر مى توان دریافت، در این فرمان به مالک توصیه مى کند که نسبت به «صنعتگران» (ذوى الصناعات) اهمیت بسیار قائل شود و آنها را سرچشمه سودها و اسباب آسایش مردم مى شمرد (مواد المنافع و اسباب المرافق)
حتى دستور مى دهد امور مربوط به کارگران صنعتى را شخصاً زیر نظر بگیرد، چه آنها که در شهر او هستند و چه صنعتگرانى که در بلاد دور و نزدیک فعالیت دارند (و تفقد امورهم بحضرتک و فى حواشى بلادک)!
درباره اهمیت کشاورزى و خودکفائى در این زمینه، همین بس که در سخنان پیشوایان اسلام کشاورزان به عنوان «گنجهاى الهى در روى زمین» معرفى شده اند: الزارعون کنوز الله فى ارضه
و کشاورزى یکى از محبوبترین کارها نزد خدا شمرده شده است. ما فى الاعمال شى احب الى الله من الزراعة
آنچه در بالا گفته شد گوشه بسیار کوچکى از توصیه هاى مکرر و فراوان پیشوایان اسلام در زمینه کار و مخصوصاً کارهاى تولیدى است.
آنها که اطلاعاتشان درباره اسلام محدود به چیزى است که از کوچه و بازار و از افراد بى اطلاع شنیده اند. ممکن است با شنیدن این گونه بحثها دچار شگفتى شوند.
ما بار دیگر به پژوهندگان مسائل اسلامى توصیه مى کنیم باز هم نزدیکتر، بیائید و نزدیکتر تا بدانید آنچه را در طلبش دور جهان مى گردید، در خانه خود شما است!.
