در نفحات(1) مى نویسد: شیخ ابوعبداللّه بلیانى (از مشایخ صوفیّه) گوید: من جوان خوش آوازى بودم و درویشان خاطرخواه من بودند. روزى شیخ جمال الدّین محمّد پیش من آمد و گفت: چرا چنین مى کنى، در اثناءِ ذکر چیزى مى خوانى و ما به تو گوش مى دهیم خاموش مى شوى و ما را نیم بسمل (کشته ناتمام) مى گذارى؟ دیگر چنین مکن و خاطر درویشان را بخر که از تو آواز مى خرند. پدرم نیز چنین گفت دلشان را راضى کردم... .
براى خدا رقصیدن!
ابونصر سراج که از نویسندگان صوفیّه است، در کتاب اللمع(2)مى نویسد: طیالسى گفت: بر ذوالنّون مصرى وارد شدم دیدم نشسته انگشت به زمین مى نوازد و با خود زمزمه مى کند، چون مرا دید گفت: چیزى خوب مى دانى برایمان بخوانى؟ گفتم: نه، گفت تو هم قلب ندارى.
جوان محصّل: ذوالنّون کیست که چنین حالت خوشى داشته؟
ریاضعلى: از بزرگان عرفا بوده است، بله ذوالنّون! حالا این را شما خرده نگیرید تا نوبت سخن گفتن من هم برسد.
آقاى فاضل: و نیز در همان باب مى نویسد که مشایخ وقتى گرم سماع مى شدند مانند گلّه گوسفندى بودند که گرگ میانشان افتاده باشد. و به گفته عطّار، شبلى سه شبانه روز در زیر درختى مى رقصیده و «هوهو» مى گفته.
در شرح حال ابوسعید ابوالخیر که از اکابر عرفا محسوب مى شود مى خوانیم که روزى ابوسعید با جمعى مشغول وجد و سماع بودند و رقص مى کردند و نعره مى زدند، در آن میان کسى گفت: وقت نماز است. ابوسعید گفت: ما هم در نمازیم و همچنان به رقص ادامه دادند.
این جمله طلایى هم از ابوسعید نقل شده که گفته است: «قُومُوا وَارقَصُوا لِلّهِ; برخیزید و براى خدا برقصید».(3)
باز در نفحات(4) مى نویسد: ابوعلى کاتب گفت: وقتى ابوحسین بنان در وجد بود ابوسعید خرّاز براى او دست مى زد.
و نیز مى نویسد:(5) «جهم رقى» از مشایخ و فقراى صادقین اهل سماع بود... شیخ الاسلام گفت: روزى شخصى به تکلیف پیش او مى رقصید، وى برخاست سر در میان پاى او کرد و برداشت و از دیوارى به دیوارى مى زد تا او را از هوش ببرد!
قاضى ار با ما نشیند برفشانَد دست را *** محتسب گر مى خورَد معذور دارد مست را

 (1). نفحات الانس، ص 263.
(2). اللمع، ص 388.
(3). جلوه حق، نقل از اسرار التوحید، ص 69.
(4). نفحات الانس، ص 215.
(5). همان، ص 234.