چنانکه صریح آیات است، سبب برترى آدم ـ على رغم کسانى که ملاک هر فضیلت را عشق مى دانستند ـ همان علمى بود که آفریدگار به عنایت خاصّ خود به آدم آموخت.(1)
زیرا اگر فقط عشق سبب برترى آدم بود ملائکه بیشتر از انسان عشقِ عبودیّت داشتند; ملائکه اى که گروهى همیشه در سجود و گروهى در رکوع و همواره در عبادتند. و به این دلیل که استدلال ملائکه مبتنى بر اینکه ما تسبیح و تقدیس خدا مى کنیم و موجود خاکى چنین خاصیّتى را ندارد، با آشکار شدن علوم آدم باطل شد و ملائکه اعتراض خود را پس گرفتند.
درویش: این آیات اهمّیّت علم را آشکار مى کند نه عقل را.
آقاى فاضل: اصلاً علم بدون عقل مگر معنى دارد؟ علم و عقل ملازم یکدیگرند. خداوند مى فرماید: «(وَتِلْکَ الاَْمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلْنَّاسِ وَمَا یَعْقِلُهَا إِلاَّ الْعَالِمُونَ); اینها مثال هایى است که ما براى مردم مى زنیم و جز دانایان آن را درک نمى کنند».(2)
امام باقر(علیه السلام) به هشام فرمود: خداوند خلق را براى پرستش آفرید، راه رستگارى پرستش است، پرستش هم به علم است و علم از آموختن حاصل مى شود، آموختن نیز از راه تعقّل صورت تحقیق و یقین پیدا مى کند، علم را باید از عالم ربّانى آموخت و شناسایى عالم هم به عقل است.(3)
از این روایت و نظایر آن هماهنگى عقل و علم و دین به خوبى آشکار مى شود.

(1). تفسیر مجمع البیان، ج 1، ص 152.
(2). سوره عنکبوت، آیه 43.
(3). بحارالانوار، ج 1، ص 138.