درویش مانند مجسّمه خشک و خاموش ماند.
آقاى فاضل: و در نفحات(1) مى خواندم که شاه شجاع (رهبر متصوّفه) چهل سال به خواب نرفت به طمع، وقتى به خواب رفت خدا را در خواب دید بیدار شد و گفت: «رَأیتُکَ فِى المَنامِ سُرور عَینى» (اى روشنى دیده، تو را به خواب دیدم) جناب درویش توجّه دارید که خداوند به موسى(علیه السلام) فرمود: «(لَنْ تَرَانِى): هرگز مرا (به چشم سر) نخواهى دید!»(2)، پس شاه شجاع چگونه خدا را به خواب دید و اشعار عاشقانه سرود؟ آیا نتیجه چهل سال بى خوابى همین خیال پرستى بود؟
خلاصه: کتاب هاى صوفیّه مملو از این قبیل داستان هاست که چون بنابر اختصار است ما فقط با ذکر یک داستان دیگر، از باب مشت نمونه خروار، قضاوت را به فکر روشن شما مى سپاریم.
عطّار در تذکره(3) مى نویسد: ابوسعید ابوالخیر (از معاریف و مفاخر صوفیان) گوید: شیخ لقمان سرخسى را در میان پلیدى ها دید که نجاست اطرافش را گرفته، چون چشمش به ابوسعید افتاد پاره اى از آن نجاست را به سوى او افکند ابوسعید با کمال میل سینه پیش داد تا آن نجاست به لباسش افتد و خود گوید آن را به خوبى قبول کردم.(4)
ادیب زاده: حقیقتاً اینها دیوانه بوده اند.

 (1). نفحات الانس، ص 84.
(2). سوره اعراف، آیه 143 .
(3). نقل از زهد و تصوّف، ص 136.
(4). نمونه هاى دیگر از این انحرافات در مقدّمه همین کتاب آمده است.