آقاى فاضل: اگر به اخبارى که از پیامبر و ائمّه(علیهم السلام) رسیده مراجعه کنیم خواهیم دید ارزشى که خداوند براى عبادات مردم قرار داده
به اندازه عقل آنهاست. رسول اکرم(صلى الله علیه وآله) فرمود: «سرور اعمال دو جهان، عقل است. براى هر چیزى پایه استوارى است و پایه استوار انسان باایمان عقل اوست. آدمى به قدر عقل خود خدا را مى پرستد».(1)
امام صادق(علیه السلام) نقل کرده که پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: «به زیادى نماز و روزه کسى فخر نکنید تا ببینید عقلش چگونه است».(2)
و در حدیثى امام صادق(علیه السلام) فرمود: مَن کانَ عاقِلاً کانَ لَهُ دینٌ وَمَن کانَ لَهُ دینٌ دَخَلَ الجَنَّةَ: «هر که عقل دارد دین دارد و هر که دین دارد به بهشت مى رود».(3)
خلاصه این گونه روایات زیاد است و احتیاج به نقل همه نیست.
ریاضعلى: البتّه توجّه دارید که این روایت هم از پیامبر(صلى الله علیه وآله) نقل شده است: إنّا مَعاشِرَ الانبیاءِ اُمِرنا اَن نُکَلِّمَ النّاسَ عَلى قَدرِ عُقُولِهِم.(4)
 
چون که با کودک سرو کارت فتاد *** هم زبان کودکى باید گشاد
 
جمله معروف «الطُّرُقُ إلَى اللّهِ بِعَدَدِ اَنفُسِ الخَلائِقِ» هم فراموش نشود. پیامبران با هر کس به اندازه عقل او سخن مى گفتند. راه ها به سوى خدا به شماره نفوس مردم است هر کس در حدّ ظرفیّت توانایى و ادراک خود خدا را مى پرستد; پس اشکالى به امثال داستان شبان نباید کرد.

(1). بحارالانوار، ج 1، ص 108.
(2). اصول کافى، ج 1، ص 26.
(3). همان، ص 11.
(4). همان، ص 23.