ثانیاً صرف اینکه در استنباطات حکما و فلاسفه اشتباهاتى وجود داشت آیا وجدان به ما اجازه مى دهد دور همه علوم آنها خطّ بطلان بکشیم و حتّى در علومى مانند حساب «دو دو تا چهار تا» که ثابت و مسلّم است تردید کنیم و حربه تکفیر براى آنان برداریم و مانند غزالى (صوفى) یکباره فلاسفه را احمق و ملحد بخوانیم و تکفیر دانشمندانى بزرگ مانند افلاطون، ارسطو، سقراط، فارابى، بوعلى سینا را واجب بشماریم؟(1)
البتّه توجّه دارید که ما نمى خواهیم مطلقاً به دفاع از حریم فلسفه و مسائل فلسفى بپردازیم همین قدر مى گوییم که تفکّرات فلاسفه بزرگ در راه پیشرفت فکرى بشر خالى از تأثیر نبوده و ما باید تا حدّ لزوم از نتایج افکارشان قدردانى کنیم. هرگز نمى توان گفت تفکّرات فارابى، ابن سینا، خواجه نصیرالدّین طوسى، صدرالدّین شیرازى و مانند اینها در جامعه بشرى و اسلامى پوچ و بى مقدار است، امانت علمى به ما چنین اجازه اى نمى دهد.
وانگهى غرض از استدلالات عقلى فقط تفکّرات زاییده مغز فلاسفه نیست، بلکه منظور آن سلسله افکار صحیحى است که در پرتو چراغ تعقّل و راهنمایى دیدبان شرع درست از آب درآید. نام این دسته تفکّرات را استنباطات عقلى مى گذاریم.
ناگفته نمانَد که این طرز فکر، خود از راهنمایى هاى قرآن و روایات است.(2) خطبه هاى امیرمؤمنان على(علیه السلام)و نیز مناظراتى که ائمّه(علیهم السلام)خصوصاً امام صادق و امام رضا(علیهما السلام) با ارباب ادیان و منکران توحید مى کردند نمونه اى از تفکّر عقلى است.
و کتاب هاى مهمّ نهج البلاغه، توحید، عیون اخبارالرّضا(علیه السلام)و بحارالانوار شاهد مدّعاست، با این حال چگونه مى توان حقایق عقلى را منکر شد؟
درویش ریاضعلى: هرگز نمى توان حقایق عقلى و وجدانى را انکار کرد.
آقاى فاضل: غرض ما هم این است، امّا کشف و شهودى که عرفا مبناى عقاید و آراءِ خود قرار داده اند بحث جداگانه اى دارد و در آینده به شرح آن مى پردازیم.

 (1). تاریخ تصوّف و زهد و تصوّف به نقل از تهافت الفلاسفه و المنقذ من الضلال غزالى.
(2). رک: علاّمه طباطبائى، شیعه در اسلام، بحث فلسفه.