به دو مثال براى این نوع از حیله توجّه کنید :
1ـ شخص صاحب سرمایه اى مى خواهد بدون مبتلى شدن به گناه بزرگ رباخوارى از سرمایه خود سود ببرد. براى رسیدن به سود مشروع، از مضاربه واقعى و جدّى استفاده مى کند. سرمایه از یک نفر و کار از نفر دیگر، و هر دو در سود شریک مى شوند. این، حیله و چاره جویى مثبت و ممدوح است.
2ـ خانواده هایى هستند که بنا به عللى، بچّه دار نمى شوند. برخى از این خانواده ها براى این که هم خلأ فرزند را در زندگى خود پر کنند، و هم سایه مهر و عطوفت و سرپرستى را بر سر فرزندان بى سرپرستى بیندازند، به سراغ بچّه هاى بى سرپرست مى روند و آنها را از مراکز نگهدارى چنان بچّه هایى گرفته و بزرگ مى کنند.
ولى مشکلى که عموماً در این جا وجود دارد، مسأله محرمیّت این فرزندان است. اگر دختر باشد نسبت به پدر خانواده نامحرم خواهد بود، و اگر پسر باشد نسبت به مادر.
براى رفع این مشکل مى توان از حیله شرعى مثبت استفاده کرد; بدین شکل که اگر دختر باشد صیغه عقد موقّت او را، با اجازه حاکم شرع، براى پدر مرد خانواده بخوانند، تا این دختر زن پدر او محسوب شود و براى همیشه به وى محرم گردد، واگر پسر باشد، و مادر، یا خواهر، زن برادرِ زنِ خانواده شیر داشته باشد، به آن پسر بچّه شیرخوار، طبق شرایطى که در رساله نوشته ایم، شیر مى دهد تا با آن زن به عنوان برادر یا خواهرزاده یا برادرزاده رضاعى محرم شود. این، حیله و چاره جویى ممدوح و مثبت است.
برخى از فقها قضاوتهاى شگفت انگیز حضرت امیرمؤمنان على(علیه السلام)را که به طرق مختلف وناشناخته حق را کشف مى کرد، به عنوان حیله هاى مثبت ذکر کرده اند. که شرح بیشتر آن در مباحث آینده خواهد آمد.
