چه کسانى به سراغ حیله ها مى روند ؟
بى شک والاترین ویژگى مؤمنان، صفت زیباى عبودیّت و بندگى خداست، وروشن ترین دلیل این مدّعى، آن که مسلمانان از آغاز اسلام تا قیام قیامت، روزانه حدّاقل ده بار قبل از شهادت بر رسالت پیامبر بزرگوار اسلام (صلى الله علیه وآله)، به عبودیّت و بندگى ایشان شهادت مى دهند (وَاَشْهَدُ أنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ)، یعنى راز رسیدن به مقام شامخ و بى بدیل رسالت را، بندگى و عبودیّت کامل آن حضرت مى دانند.
امّا نکته قابل دقّت تفاوت «عبادت» و «عبودیّت» است ! زیرا عبادت چیزى است، و عبودیّت چیز دیگر، و بدین جهت هر عابدى «عبد» نیست، ولى هر عبدى «عابد» است. شیطانِ رانده شده عابد بزرگى بود، که طبق برخى از روایات مدّت بسیار طولانى خداوند را عبادت کرد، ولى هرگز بنده خوبى نبود، و طعم شیرین عبودیّت را نچشید، و گر نه در مقابل معبودش سرکشى و طغیان نمى کرد، و راه گمراهى را
نمى پیمود، و در نهایت مطرود ومنفور معبودش قرار نمى گرفت.
اوّلین قدم عبودیّت معرفت و شناخت خداوند متعال است، و ریشه معرفة الله اعتقاد به توحید در تمام شاخه هاى آن است، و شیطان فاقد این گوهر گرانبها بود.
مسلمانان را از جهتى مى توان به سه دسته تقسیم کرد :
گروهى، هر چند قلیل، به مقام عبودیّت رسیده، و عابد نیز هستند. عدّه اى فراوان فقط عابدند، وبهره کافى از عبودیّت نبرده اند، و گروه سوّم از هیچ یک نصیبى ندارند.
حیله هاى دروغین به نام حیله هاى شرعى به کار گروه سوّم نمى آید; زیرا آنان سربر طاعت شیطان نهاده، و در مکتب شیطان تمام گناهان مباح است و نیازى به حیله هاى شرعى نمى باشد.
گروه دوّم، که هنوز در بندگى هواى نفس خویشند، هر چند در ظاهر چهره عبودیّت دارند، ولى براى رسیدن به خواهش دل و تمنّاى نفس خویش، به هر راهکار و حیله اى متمسّک مى شوند. چه آن راهکار مشروع باشد، یا مورد رضاى پروردگار نباشد.
امّا گروه اوّل، که طبق فرمایش امام صادق (علیه السلام) تمام فکر و ذکر آنها کسب رضایت پروردگار در سایه عمل به واجبات و ترک کارهاى حرام است، هر چند از حیله ها و چاره جویى هایى که مشکلات را آسان مى کند، و محرومیّتها را بر مى چیند، و تنگناها را فراخ مى نماید، ناخشنود نیستند; امّا تنها راهکارهایى را مى پسندند که مورد رضایت
پروردگار و معبودشان باشد، و آنها را هرگز از مسیر عبودیّت و بندگى خارج نسازد.
مباحثى که پیش روى شماست، حیله هاى مشروع را از حیله هاى نامشروع و به تعبیر دیگر چاره جویى هاى مثبت را از منفى جدا مى کند، تا راه را براى گروه اوّل، که تمام تلاششان طىّ مسیر عبودیّت و بندگى خداست، هموار سازد، و کمک مؤثّر و خوبى براى آنها باشد.
این مباحث عمدتاً در تابستان سال 1376 هـ . ش ، توسّط مرجع عالیقدر، حضرت آیة الله العظمى مکارم شیرازى مدّ ظلّه العالى، در جوار قبر منوّر و پربرکت ثامن الحجج حضرت على بن موسى الرّضا(علیهما السلام)، در مسجد گوهرشاد، در حضور جمع کثیرى از طلاّب و فضلاى حوزه علمیّه مشهد مطرح شد، که به دستور معظّم له توسّط این جانب تهیّه و تنظیم، وبه شکل فعلى در اختیار شما خوانندگان گرامى قرار گرفته است.
امیداست خداوند متعال این خدمت ناچیز را به لطف و کرمش قبول فرماید، و ما را در طىّ مسیر پرپیچ و خم عبودیّت و بندگى موفّق بدارد. انّه ولیّ التّوفیق
قم ـ حوزه علمیّه
ابوالقاسـم علیـان نژادى
فروردین سال 1383 مطابق با
محرّم الحرام 1425 هجرى قمرى
