6ـ فقیه ماهر و برجسته، صاحب جواهر(1)، که فقها و مجتهدین عصر ما بى نیاز از آراى فقهى وى نیستند، پس از نقل کلام فاضل اصفهانى، مى فرماید:

«قلت قد یستفاد التعمیم ممادل على «اَنَّ لِکُلِّ شَىْء حدّاً وَ لِمَنْ تَجاوَزَ الْحَدَّ حَدٌّ(2)» بناءاً على ان المراد من الحد فیه التعزیر الفعلى. مضافاً الى امکان استفادته ایضاً من استقراء النصوص(3);

وسعت دایره تعزیر از این روایت که مى فرماید: «هر چیزى حد و اندازه اى دارد، و هر کسى از آن حدّ و مرز تجاوز کند مجازات مى گردد» استفاده مى شود، مشروط بر این که منظور از حد در روایت فوق تعزیر فعلى باشد. علاوه بر این که این مطلب از روایات دیگر نیز بدست مى آید.»

1. محمد حسن بن الشیخ باقر بن الشیخ عبد الرحیم بن آغا محمد الصغیر بن عبد الرحیم الشریف الکبیر، معروف به صاحب جواهر، از فقهاى ژرف اندیش و نکته سنج و عمیق شیعه است، که یکى از مفصّل ترین کتب فقهى استدلالى شیعه را به رشته تحریر در آورده است. ولادت وى را در آغاز قرن سیزدهم، و وفاتش را در ماه شعبان سال 1266 هـ.ق ذکر کرده اند.

2. وسائل الشیعه، جلد 18، ابواب مقدّمات الحدود، باب 2، احادیث 1 و 2 و 3 و 5.

3. جواهر الکلام، جلد 4، صفحه 254.