2ـ ابن منظور اندلسى(1)، از دیگر دانشمندان علم لغت، تعزیر را چنین تفسیر مى کند:

«العزر اللوم... و العزر و التعزیر ضرب دون الحد، لمنعه الجانى من المعاودة و ردعه المعصیته... و العزر النصر بالسیف... و اصل التعزیر المنع و الرد، فکانّ من نصرته قد رددت عنه اعدائه، و منعتهم عن اذاه، و لهذا قیل للتأدیب الذى هو دون الحد تعزیر، لانه یمنع الجانى ان یعاود الذنب(2);

ریشه اصلى تعزیر به معنى سرزنش و ملامت کردن است... همان گونه که ریشه اصلى آن به معناى تازیانه کمتر از حدّ شرعى نیز مى باشد، و علّت این که آن را تعزیر نامیده اند این است که گنهکار را از تکرار آن باز مى دارد، و مانع انجام دوباره گناه مى گردد... این واژه در یارى رساندن با شمشیر نیز به کار رفته است... ولى اصل تعزیر منع کردن و بازداشتن است، زیرا کسى را که کمک مى کنى گویا دشمنانش را از او بازداشته، و مانع آزار و اذیّت آنها گشته اى، و بدین جهت است که به تأدیب کمتر از حدّ شرعى تعزیر گفته مى شود; زیرا مانع تکرار آن گناه توسّط جانى مى گردد.»

1. محمّد بن مکرم ابن منظور الاندلسى در محرّم سال 630 هـ. ق به دنیا آمد. او علاوه بر لغت، در علوم نحو و تاریخ نیز مهارت داشت، و مدّتى قاضى طرابلس بود، و بالاخره در شعبان سال 711 هـ. ق وفات کرد.

2. لسان العرب، جلد 4، صفحه 561.