10ـ تنظیم کننده کتاب شرح و تفسیر لغات قرآن(1) در تفسیر واژه «عَزَّرُوهُ» که در آیه شریفه 157 سوره اعراف آمده، مى گوید:

«از تعزیر به معناى «حمایت و یارى کردن» (آمیخته با احترام و بزرگداشت) است، و بعضى گفته اند: «در اصل به معنى منع کردن است، اگر منع و جلوگیرى از دشمن باشد مفهوم آن «یارى کردن» در مقابل دشمنان است، و اگر جلوگیرى از گناه باشد، مفهوم آن «مجازات و تنبیه» است، و لذا به مجازاتهاى خفیف «تعزیر» مى گویند، براى این که به وسیله آن در حقیقت کمکى به گناهکاران شده، و از گناه بازداشته شده اند. این نشان مى دهد که مجازاتهاى اسلامى جنبه انتقامى ندارد، بلکه جنبه تربیتى دارد، و لذا نام آن هم تعزیر گذاشته شده است.(2)»

از کلمات دهگانه اهل لغت و واژه شناسان، امور زیر استفاده مى شود:

الف) لغویّین در تفسیر کلمه تعزیر بر سه دسته تقسیم مى شوند:

اوّلـ کسانى که معتقدند معناى اصلى تعزیر یک چیز است; (نصرت، یا منع، یا تأدیب، یا چیز دیگر) و معانى دیگر را به همان ریشه باز مى گردانند.

دوم عدّه اى دیگر بر این اعتقادند که کلمه مذکور معناى جامعى دارد، که شامل تمام معانى دیگر مى شود، که اصطلاحاً مشترک معنوى گفته مى شود.

سوم گروهى نیز مشترک لفظى را پذیرفته، و معتقدند این لفظ داراى معانى متعدّدى مى باشد.

ب) معانى متفاوتى که براى واژه تعزیر گفته شد، از جهتى به دو دسته تقسیم مى شود:

اوّلـ معانى مثبت; مثل تعظیم، تفخیم، نصرت، توقیر و مانند آن.

دوم معانى منفى; مانند منع، تأدیب، ضرب، لوم و سرزنش، که جامع آنها منع است.

ج) منظور از تعزیر در این مباحث، معانى منفى آن است، و به عبارت دیگر، کلمه مذکور در نزد فقها در معانى منفى آن به کار مى رود، نه معانى مثبت. بنابراین در این مباحث، معانى مثبت آن مورد بحث ما نیست.

د) از کلمات بزرگان اهل لغت استفاده شد، که هر کارى که مجرم را از جرم باز دارد تعزیر نامیده مى شود، و هرگز منحصر به شلاّق نیست.

1. کتاب مذکور توسّط آقاى جعفر شریعتمدارى بر اساس شرح و تفسیر لغات «تفسیر نمونه» در چهار جلد تنظیم شده، و از منابع غنى و ارزشمند لغت به شما مى رود.

2. شرح و تفسیر لغات قرآن، جلد 3، صفحه 159.