منشأ عواطف، ایمان به خدا و مبانى دینى است. وقتى اسلام مى گوید:

(إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ)(1) این جمله باعث جوشش عاطفه مى شود. هنگامى که قرآن مجید خطاب به فرزندان مى فرماید: (فَلاَ تَقُلْ لَّهُما اُفٍّ)(2) به پدر و مادرتان کمتر از گل نگویید، شکوفه هاى عاطفه مى شکفد.

سفارشى که اسلام درباره یتیمان و افراد بى سرپرست جامعه کرده، نه تنها نیازهاى جسمى و روحى یتیم را برطرف مى کند، که عاطفه کمک کنندگان به ایتام را نیز پرورش مى دهد. شخصى خدمت پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) رسید و از قساوت قلب و عدم ریزش اشک و سنگ دلیش شکایت کرد. حضرت رسول(صلى الله علیه وآله) فرمود:

«اِذا اَرَدْتَ اَنْ یَلینَ قَلْبُکَ فَأطْعِمِ الْمِسْکینَ وَامْسَحْ رَأْسَ الْیَتیمِ; هر زمان دوست داشتى قلبت نرم شود به نیازمندان غذا بده، و دست نوازش بر سر یتیمان بکش».(3)

آرى اکرام بر یتیم و کمک به نیازمند، باعث نرمى قلب و جوشش عواطف مى شود. درسى که این روایت به ما مى دهد این که: ترحّم بر یتیم و کفایت ایتام و نگهدارى از آنان، تنها نیازهاى روحى و جسمى یتیم را برطرف نمى کند، بلکه باعث پرورش عواطف و احساسات ما نیز مى شود. و به تعبیر دیگر، تأثیر طرفینى دارد. من وقتى که به نیازمندى کمک مى کنم، او عاطفه پیدا مى کند و مرهون محبّت من مى گردد. عواطف من هم به واسطه این عمل رشد و نمو پیدا مى کند. بچّه اى که از ابتدا با عاطفه و محبّت رشد و نمو نموده، محال است ماشین بمب گذارى شده را در میان بازار مسلمانان منفجر کرده، و بى گناه و گناهکار را بکشد. کسى که دست به چنین جنایتى مى زند، و زن و مرد، پیر و جوان، بیمار و سالم را مى کشد، یا نطفه اش اشکال دارد و یا رنگ و بوى عاطفه را ندیده و نچشیده است. لذا اسلام ما را به سوى جامعه اى سرشار از عواطف دعوت مى کند. بر این اساس، اگر فرضاً دولت اسلامى بودجه اى کلان داشته باشد و بتواند نیاز تمام ایتام را برطرف کند، بازهم مردم نیازمند کمک به یتیمان و مساکین هستند، زیرا در صورت ترک این کار، چشمه عواطف آنها از جوشش مى افتد.

1. سوره حجرات، آیه 10.
2. سوره اسراء، آیه 23.
3. میزان الحکمه، ج 8، ص 3467، باب 3409، ح 17043، شبیه این روایت در بحارالانوار، ج 75، ص 5 نیز آمده است.