مهمترین پشتوانه کار مدیران و فرماندهان در پیشبرد اهداف بزرگ خود حمایتهاى مردمى و علاقه قلبى مردم به آنها است; و این پشتوانه در صورتى محفوظ مى ماند که رابطه خود را با مردم از طرق مختلف مخصوصاً از طریق تماس مستقیم حفظ کنند.
به همین دلیل، پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله وسلم) و امیر مؤمنان على(علیه السلام) در دوران حکومتشان همیشه و در هر حال در دسترس مردم بودند; و اگر گاهى شرایط ایجاب مى کرد که تمام وقت با آنها نباشند، ساعتى را براى این ملاقات و رابطه مستقیم قرار مى دادند.
درِ خانه آنها باز و بدون حاجب و دربان بود; هر کس مى توانست مشکلش را مستقیماً با آنها در میان بگذارد.
البتّه شرایط کنونى با شرایط آن زمان تفاوتهائى دارد; ولى این به آن معنى نیست که مدیر و فرمانده رابطه خود را بکلّى از مردم قطع کند و اخبار تنها از طریق مشاوران و مأموران اطّلاعاتى که هم جائز الخطا هستند وهم امکان اعمال نظر شخصى درباره همه آنها همیشه وجود دارد به آنها برسد.
به هر حال، این ارتباط مستقیم هم محبّت او را در دلها زیاد مى کند، و هم افکار عمومى را براى کمک به پیشبرد اهداف براى او بسیج مى نماید، و هم اطّلاعات واقعى دست اوّل را دراختیار او مى گذارد.
قرآن مجید مى گوید:
هنگامى که ابراهیم به سرزمین مکّه آمد و همسر و فرزندش را در آن منطقه خشک و سوزان ساکن ساخت، چند دعا در حقّ آن نمود که هر کدام داراى اهمّیّت ویژه اى است; او به پیشگاه خداوند چنین عرض کرد:
«رَبَّنا إِنّى أَسْکَنْتُ مِن ذُرِّیَّتى بِواد غَیْرِذى زَرْع عَنْدِبَیْتِکَ الْمُحَرَّمِ رَبَّنا لِیُقیمُوا الصَّلاةَ فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِنَ النّاسِ تَهْوى إِلَیْهِمْ وَارْزُقْهُمْ مِنَ الثَّمَراتِ لَعَلَّهُمْ یَشْکُرُونَ; پروردگارا! من بعضى از فرزندانم را در سرزمین بى آب و علفى، در کنار خانه اى که حرم توست، ساکن ساختم تا نماز را بر پا دارند; تو دلهاى گروهى از مردم را متوجّه آنها ساز! و از ثمرات به آنها روزى ده! شاید آنان شکر تو را به جاى آورند!»
در اینجا نخستین تقاضاى ابراهیم این است که قلوب مردم متوجّه فرزندانش شود تا بتوانند از این خانه امن الهى پاسدارى کنند، و نماز را در آنجا اقامه کنند; یعنى، هم خود نماز را به جا آورند، و هم دیگران را به انجام این عبادت بزرگ وا دارند.
اصولاً هیچ تکیه گاهى براى زمامداران، مدیران و فرماندهان مهمتر از تکیه گاه مردمى نیست که اگر باشد کارها به سهولت و سرعت پیش مى رود و اگر نباشد تلاشها کم اثر و بیهوده است.
طریق به دست آوردن این پایگاه علاوه بر آنچه در بالا گفته شد، دلسوزى و صداقت و خیرخواهى براى مردم است.
قرآن مجید مى گوید:
«إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصّالِحاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدّاً; مسلّماً کسانى که ایمان آورده و کارهاى شایسته انجام داده اند، خداوند رحمان محبّتى براى آنان در دلها قرار مى دهد!»
کوتاه سخن این که، پشتوانه مردمى و حمایت توده هاى جمعیّت مخلص، کیمیاى عجیبى در مسأله زمامدارى و مدیریّت و فرماندهى است; و راه به دست آوردن این کیمیا آن است که انسان براى آنها خدمت و دلسوزى کند، صداقت به خرج دهد، و رابطه همیشگى داشته باشد.
* * *
1ـ سوره ابراهیم، آیه 37.
2ـ سوره مریم ـ آیه 96.
