جامعه نوپاى اسلامى مرکز اجتماعى لازم داشت، با جاذبه اى بسیار نیرومند و معنوى; و لذا همانطور که گفتیم قبل از هر کار، پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) به فرمان خداوند، دست به ساختن مسجد زد و همان گونه که اشاره کردیم مسجد، تنها مرکز عبادت نبود، بلکه مرکز تمام فعّالیّتهاى فکرى و فرهنگى و سیاسى و اجتماعى مسلمانان، و پایگاه اصلى حکومت بود; و جالب این که برخلاف تمام دارالحکومه ها و کاخهاى زمامداران آن زمان، این پایگاه حکومتى «بى اندازه ساده بود» و اگر تعجّب نکنید، فقط یک چهار دیوارى بود که دیوارهایش به طول قامت یک انسان بود! با فرشى از شنهاى نرم، بدون سقف، و بعداً که سقف و شبستان براى آن ساختند، ستونهایش از تنه درخت نخل و پوشش آن فقط برگهاى همان درخت بود، و این وضع تا آخر عمر پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) ادامه داشت! این یکى دیگر از طرحهاى عجیب مدیریّت پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله وسلم) بود که به امر الهى اجرا شد و در تمام «جزیرة العرب» صدا کرد و قلوب مردم را متوجّه او ساخت. * * *