هیچ مدیر و فرماندهى در آغاز کارش تجربه قابل ملاحظه اى در مورد آن ندارد; ولى کارهاى قبلى او در مشاغل و مناصب دیگر مى تواند زمینه ساز براى منصب فعلى او باشد; و منظور از تجربه و سابقه کار نیز همین است. فى المثل، نباید و نمى توان یک سرباز عادى را بدون طىّ سلسله مراتب، به فرماندهى لشکرى منصوب کرد، و اگر ضرورتهاى حاصل از انقلاب و کمبودها چنین مطلبى را در بعضى سطوح ایجاب کند، این یک استثنا است، نه یک ضابطه و قانون.
دلیل آن هم روشن است، زیرا مسائل مربوط به «مدیریّت» و «فرماندهى»
بیش از آنچه جنبه علمى و آموزشى دارد، داراى جنبه عملى و تجربى است.
یک فرد ممکن است حدّاکثر استعداد را براى مدیریّت و فرماندهى داشته باشد،
و بالاترین دانشکده هاى مدیریّت و فرماندهى را نیز بگذراند; مسلّماً چنین کسى نمى تواند به عنوان یک مدیر یا فرمانده قوى و مطمئن عهده دار مسؤولیّتهاى مهم شود; چرا که قسمتهاى مهمّ این برنامه را باید به آزمایش و تجربه و کار
فراگرفت.
در اینجا حدیث مشهور جالبى داریم که مى فرماید: «هیچ پیامبرى مبعوث نشد مگر این که قبلاً یک دوره شبانى را گذرانده بود!» (ما بَعَثَ اللّهُ نَبِیّاً إِلاّ وَقَدْ رَعَى الْغَنَمَ).
در حقیقت پیامبران بزرگ که ضمن اداى رسالت خویش، گاه با افراد نادان سر و کار پیدا مى کنند; باید یک دوران تجربى چوپانى را ببینند، تا براى نجات این انسانها از چنگال گرگان، درس عملى و تجربى بیاموزند.
مجدّداً تأکید مى کنم که اگر ضرورتى ایجاب کند که در مدّت کوتاهى این اصل کنار گذاشته شود (مثل ضرورت کمبود کادر متعهّد بعد از انقلاب عظیم اسلامى); ولى بدون شک باید در نخستین فرصت ممکن به این اصل بازگشت شود و «تجربه و سابقه کار» را به عنوان یک «ارزش» در مسأله مدیریّت و فرماندهى پذیرا شویم.
* * *
