مدیر باید از امورى که تصمیم گیرى را به مخاطره مى اندازد به شدّت اجتناب کند مانند:
1ـ تردید و دو دلى
2ـ احتیاط بیش از حد
3ـ وسواس در برخورد با مسائل مختلف
4ـ تسویف (امروز و فردا کردن)
5ـ ترس و وحشت از مسائل و حوادث بزرگ و احساس حقارت در مقابل آنها
6ـ دستپاچگى در برابر حوادث پیش بینى نشده
و خلاصه، آنچه نشانه عدم اعتماد به نفس است، مهمترین مانع اتّخاذ تصمیم مؤثّر براى کارهاست. گاه وحشت از عدم پیروزى و روشن نبودن عاقبت کار، مدیر یا فرمانده را از اتّخاذ تصمیم قاطع باز مى دارد، در حالى که از اصولى که باید مدیران به آن توجّه داشته باشند، این است که با توجّه به عدم اطّلاع ما از آینده و حوادث احتمالى، هیچ کارى را با «یقین صد در صد به موفقّیت» نمى توان شروع کرد، و این انتظار بیهوده اى است که گاه مانع تلاشهاى مؤثّر و مفید خواهد بود.
آنچه براى مدیران و فرماندهان ضرورت دارد این است که «احتیاط» را با «شجاعت»، و «دقّت» را با «جسارت» بیامیزند، و مسائل قابل پیش بینى را سهم دقّت و احتیاط قرار دهند، و مسائل غیر منتظره را به دست شجاعت و جسارت بسپارند، و به گفته زیبا و حساب شده امام باقر(علیه السلام) جامه عمل بپوشانند آنجا که فرمود:
«صَلاحُ جَمیعِ الْمَعایِشِ وَ التَّعاشُرِ مِلْؤُ مِکْیال ثُلُثاهُ فَطَنَةٌ وَ ثُلُثُهُ تَغافُل; اصلاح تمام کارهاى زندگى بشر با پیمانه پرى است که دو سوّم آن هوشیارى و یک سوّم آن بى اعتنائى باشد!»
ولى نباید فراموش کرد که سهم عمده از آنِ هوشیارى است که زمینه ساز برنامه ریزیهاست، هر چند «تغافل» نیز سهم مهمّى دارد.
* * *
1ـ سفینة البحار، ج 2، ص 323.
