دانشمندان علم کلام صفات خداوند را به دو دسته تقسیم کرده اند: صفات فعل و صفات ذات.76
صفات ذات صفاتى هستند که تصوّر ذات بى پایان خداوند براى درک و فهم آن کافى است; مانند علم و قدرت.
صفات فعل صفاتى است که به ملاحظه صدور کارى از آن ذات مقدس به او نسبت داده مى شود; مانند آفریدگار بودن یا خالقیت، روزى دادن، زنده کردن و میراندن.
اگر مى گوییم خدا خالق است، روزى مى دهد و... به این خاطر است که کارى از او صادر مى شود و به این جهت چنین صفاتى دارد. حکیم بودن خداوند نیز از صفات فعل اوست زیرا همان طور که گفته شد «حکمت» به این معنى است که هر کارى به صورت کاملترین وجه ممکن انجام شود.
به عبارت دیگر، چیزى که در هستى جریان دارد «ذات خدا» و «افعال» اوست; مانند رزق دادن، حیات بخشیدن و... از نسبت میان این دو مفاهیمى مانند خالق یا آفریدگار و رزّاق به دست مى آید.از این مطلب چند موضوع مطرح مى شود:
1ـ صفات افعال بیش از یک سلسله مفاهیم عقلى خالص نیستند که به لحاظ صدور فعل از ذات پاک خداوند در ذهن ایجاد شده اند. این مفاهیم با قطع نظر از صدور فعل از آن ذات هیچ معنایى نخواهند داشت. صفات فعل حادث هستند اما حادث بودن این صفات به هیچ وجه موجب تغییر در ذات پاک الهى نمى شود. در حقیقت این افعال اوست که حادث است ونه ذات او. صفات فعل حد و حصرى ندارند زیرا افعال او از اندازه و شماره بیرون است.
2ـ
3ـ
* * *
