تلاش و کوشش بشر براى شناخت اسرار این جهان چیزى تازه اى نیست. در طول تاریخ بشریت، تمام متفکران و اندیشمندان به خاطر انگیزه درونى خاص خود، شبها و روزهاى بسیارى کار و فعالیت کرده اند تا به اسرار تازه اى از این جهان اسرارآمیز دست یابند. نتیجه زحمات بى دریغ آنها، همین کتابهاى گوناگون فراوانى است که در رشته هاى مختلف علوم به یادگار مانده است.

اگر به کتابخانه هاى بزرگ دنیا سرى بزنیم محیطى خواهیم یافت که به ظاهر آرام و خاموش است ولى در باطن خود یک دنیا حرف و سخن دارد. در میان کتابخانه هاى «درجه دوم» جهان، همانند کتابخانه موزه بریتانیا، کتابخانه هایى هست که اگر تمام کتابهاى آن را در یک ردیف کنار هم بچینند بیش از صد کیلومتر مى شود. این نکته به این معنى است که دو سه روز پیاده روى لازم است تا با سرعت فقط از کنار کتابها بگذریم و فقط بتوانیم یک نظر به کتابها بیاندازیم. در کتابخانه هاى «درجه اول» جهان فقط فهرست کتابهاى موجود، خود یک کتابخانه را تشکیل مى دهد که براى مطالعه این فهرستها، مدت زیادى وقت لازم است.

اینها همه نشان دهنده تلاش مداوم و پى گیر بشر در راه شناخت اسرار جهان است.

ولى... ولى با وجود تمام این حقایق باز ارزش تمام این معلومات در برابر واقعیات این جهان رقم بسیار کوچکى است که به «صفر» خیلى نزدیک است.61

شاید مطلب فوق باعث تعجب شما بشود اما حقیقت مطلب همین است. براى درک این موضوع بهتر است همیشه یک نکته اساسى را مدنظر داشته باشیم. آن نکته دامنه اطلاعات بشرى است.

آنچه انسان تاکنون دانسته و مجموع تمام اطلاعات او، تنها درباره محیط کوچکى از جهان هستى یعنى محیط زندگى ما، کره زمین و کمى نیز درباره اطراف آن است. وسعت زندگى ما در برابر عظمت خیره کننده عالم آفرینش چه اندازه است؟ بسیار ناچیز. حقیقت این است که ما فقط قادر به دیدن یک گوشه از کرانه هاى این اقیانوس عظیمِ خیره کننده هستیم و از مابقى آن بى خبریم. اما از همین گوشه هم چقدر آگاهیم؟ بسیار ناچیز.

این اقیانوس پهناور، تنها محدود به آنچه مى بینیم نیست. آنچه وجود دارد، گذشته و آینده اى نیز دارد. چقدر از عمر این جهان عظیم گذشته است؟ میلیونها و بلکه میلیاردها سال! در این مدت چه تغییر و تحولات بزرگى روى داده است و روى خواهد داد. جاى تأمل است که بدانیم ما تا چه میزان از آنها آگاهیم. حقیقت این است که همه از افق دید ما بیرون است و فقط گاهگاه شبحى از تاریکیهاى سالهاى گذشته به چشم مى خورد و تنها مى توان آینده را به صورت یک شبح نامعلوم دید. این تعداد آگاهى اندک هم قابل اطمینان نبوده و معلوم نیست تا چه میزان صحت دارد. این است وضعیت معلومات ما! با آگاهى از وضعیت دانسته هایمان، مى توان فهمید در بحثهاى «خداشناسى» و «صفات خدا» جمله: «خداند از همه چیز باخبر است»، چقدر پرمعنى است.

آگاهى خداوند از همه چیز; یعنى در سر تا سر تاریخ هستى، گذشته و آینده، از کرانهاى ازلیت تا ابدیت. او از گردش تمام ستارگان و کهکشانها و عالم پرغوغاى سحابیها باخبر است.

او از مسیر سیارات در فضاى آسمان و حوادث آنها باخبر است.

از حرکات مرموز تمام الکترونهاى جهان در دل تمام اتمها.

از جنبش میلیاردها موجود زنده کوچک و بزرگ در اعماق دریاها.

از لرزش تمام برگهاى درختان کوهها و جنگلها.

از تاریخچه قطعى شکفتن تمام غنچه ها و باز شدن گلبرگها.

از جریان امواج نسیم ها در قله کوهها و خمیدگى درّه ها.

از مقدار سلول اندامهاى موجودات زنده و گلبولهاى خون ما.

از تعداد حقیقى مجموعه اتمهاى تمام کواکب و اجرام عالم بالا.

از تمام اندیشه هایى که از لابلاى پرده هاى مغز ما مى گذرد و حوادثى که در طول عمر بر صفحه روح ما نقش مى بندد.

آرى از تمام این امور به صورت یکسانى آگاه است.

* * *