مسأله 1811ـ حقّ به هم زدن معامله را «خیار فسخ» مى گویند و خریدار و فروشنده در یازده صورت مى توانند معامله را فسخ کنند:
1ـ خیار مجلس: در صورتى که از مجلس معامله متفرّق نشده باشند.
2ـ خیار غبن: در صورتى که یکى از دو طرف مغبون شده باشد.
3ـ خیار شرط: در صورتى که شرط کنند که هر دو یا یکى از آن دو تا مدّت معیّنى حقّ فسخ دارد.
4ـ خیار تدلیس: در صورتى که خریدار یا فروشنده تقلّب کند و مال خود را بهتر از آنچه هست نشان دهد.
5ـ خیار تخلّف از شرط: در صورتى که فروشنده یا خریدار شرط کند کارى را براى طرف مقابل انجام دهد، یا جنس طرز مخصوصى باشد، سپس به آن شرط عمل نکند، در این صورت طرف مقابل مى تواند معامله را فسخ کند.
6ـ خیار عیب: در صورتى که یکى از دو جنس یا هر دو معیوب باشد و قبلاً اطّلاع نداشته باشند.
7ـ خیار شرکت یا خیار تبعّض صفقه: در صورتى که معلوم شود مقدارى از جنسى را که فروخته اند مال دیگرى است که اگر صاحب آن راضى به معامله نشود خریدار مى تواند معامله را به هم بزند، یا معامله را در مقدارى که مال فروشنده بوده قبول کند و پول بقیّه را پس بگیرد.
8ـ خیار رؤیت: در صورتى که فروشنده جنس معیّنى را که مشترى ندیده با بیان صفات بفروشد بعد معلوم شود آن طور که گفته نبوده است، در این صورت مشترى مى تواند معامله را به هم بزند، همین حکم در مورد عوض نیز وجود دارد.
9ـ خیار تأخیر: در صورتى که مشترى پول جنسى را که نقداً خریده تا «سه روز» ندهد و فروشنده هم جنس را تحویل نداده باشد، فروشنده مى تواند معامله را به هم بزند (مگر اینکه مشترى شرط کرده باشد دادن پول را تا مدّت معیّنى تأخیر بیندازد) و اگر جنسى که فروخته شده مثل بعضى از میوه ها و سبزیها باشد که اگر یک روز بر آن بگذرد ضایع مى شود چنانچه تا شب پول آن را ندهد فروشنده مى تواند معامله را به هم بزند.
10ـ خیار حیوان: در صورتى که حیوانى را خریده باشد خریدار مى تواند تا سه روز معامله را به هم بزند.
11ـ خیار تعذّر تسلیم: در صورتى که فروشنده نتواند جنسى را که فروخته تحویل دهد مشترى مى تواند معامله را فسخ کند.
