از احادیث مختلفى برمى آید که دروغ با ایمان سازگار نیست و دروغگویى نشانه یک نوع بى ایمانى است .
این احادیث همه از قرآن مجید الهام مى گیرد آنجا که مى فرماید :
) اِنَّما یَفْتَرِی الْکَذِبَ الَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ بِآیاتِ اللهِ وَاُولئِکَ هُمُ الْکاذِبُونَ (
تنها کسانى دروغ مى بندند که به آیات خدا ایمان ندارند ; ( آرى ) دروغگویان واقعى آنها هستند .
ممکن است مراد از « یفتری الکذب » تعمد در کذب بوده باشد .
و اینک قسمتى از اخبار :
1 ـ « سُئِلَ رَسُولُ اللهِ (صلى الله علیه وآله وسلم) : یَکُونُ الْمُؤْمِنُ جَباناً ؟ قالَ : نَعَمْ . قِیلَ : وَیَکُونُ بَخِیلا ؟ قالَ : نَعَمْ . قِیلَ : وَیَکُونُ کَذّاباً ؟ قالَ : لا »
از پیامبر (صلى الله علیه وآله وسلم) پرسیدند : آیا آدم با ایمان ممکن است ترسو باشد ؟ فرمود : آرى . پرسیدند : آیا ممکن است بخیل باشد ؟ فرمود : آرى . پرسیدند : آیا ممکن است دروغگو باشد ؟ فرمود : نه .
2 ـ « قالَ اَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) : لا یَجِدُ عَبْدٌ طَعْمَ الاِْیمانِ حَتّى یَتْرُکَ الْکَذِبَ هَزْلَهُ وَجِدَّهُ »
امیر مؤمنان على (علیه السلام) فرمود : انسان طعم ایمان را نمى چشد تا دروغ را ـ اعم از جدّى و شوخى ـ ترک کند .
3 ـ « عنه (علیه السلام) : جانِبُوا الْکَذِبَ فَاِنَّهُ مُجانِبُ الاِْیمانِ »
از دروغ دورى کنید که با ایمان سازگار نیست .
از این اخبار بخوبى برمى آید که افراد با ایمان از دروغ اجتناب مى کنند و ایمان و دروغ یک جا جمع نمى گردد .
بعید نیست نکته مطلب علاوه بر تیرگى خاصى که دروغ در قلب انسان ایجاد مى کند این باشد که افراد دروغگو روى حساب « مقایسه » به خود ، دعوت انبیاء را به آسانى باور نمى کنند ، آنها چون خودشان در مسایل کوچک زندگى دروغ مى گویند نمى توانند باور کنند که پیامبران در چنان مسایل مهمى حقیقتاً راست مى گویند ، ممکن است چنین کسانى در صف افراد با ایمان باشند ولى اگر اعماق قلب آنها را جستجو و کاوش کنیم خواهیم دید خالى از شک و تردید نیست ، البته این درباره افرادى است که دروغ بر وجود آنها سایه افکنده و به تعبیر حدیث « کذّاب » مى باشند .
عکس این مطلب نیز صادق است ، یعنى افراد راستگو غالباً زود باور هستند چون خودشان اهل صدق و راستى مى باشند و هر سخنى را مى شنوند به طبع اولى خود باور مى کنند و به اصطلاح « اُذُن » هستند مگر اینکه به آنها تذکر داده شود .
افراد دروغگو بدبینى و سوء ظن خاصى نسبت به همه کس و همه چیز دارند ، همه چیز را قلابى ، نادرست ، یا لا اقل مشکوک مى پندارند ، چنین افرادى چگونه ممکن است ایمان محکم و خالى از هرگونه شک و تردید به آن همه گفته هاى انبیاء پیدا کنند ، لذا در تاریخ مى بینیم که افراد منافق و منحرف و کذّاب غالباً به پیغمبران خدا نسبت دروغگویى مى دادند .
موضوع مقایسه به خود یکى از حالات روانى انسان است که مى تواند کلید حل بسیارى از مشکلات گردد ، بسیار دیده شده که افراد جانى یا دزد و خائن با حرکات غیر عادى خود دیگران را با خبر مى سازند . چون خودشان از وضع خود باخبرند درباره دیگران نیز چنین فکر مى کنند و لذا مى کوشند خود را مخفى نمایند و با همین حرکات غیر عادى نظر دیگران را به خود جلب مى نمایند .
