سؤال 643 ـ در هندوستان راجه ها از کشاورزان مالیاتهاى زیادى بابت زمینهاى کشاورزى مى گیرند در حالى که این زمینها متعلّق به کشاورزان بوده و از اجدادشان به آنها رسیده است. مرقوم بفرمایید مالک زمینها کیست؟
جواب: ظاهر محتواى نامه این است که راجه ها ید مالکانه برزمینها داشته و به عنوان مزارعه به رعایا واگذار کرده اند، حال کسانى که معتقدند آنها غاصب بوده یا اراضى موات را به دست مردم داده اند، چنانچه دلیل کافى براى اثبات مطلب خود اقامه کنند و ثابت شود مال پدران خودشان بوده از راجه ها خلع ید به عمل مى آید.
سؤال 644 ـ به نظر حضرت عالى آیا مساقات از عقود لازم است یا جایز؟
جواب: از عقود لازم است.
سؤال 645 ـ شخصى در زمین دیگرى درختى دارد که آن را قطع مى کند ولى از ریشه آن درخت نهالى مى روید و تبدیل به درخت مى شود، آیا این درخت متعلّق به صاحب اصلى درخت مى باشد و یا از صاحب زمین مى باشد؟
جواب: نهال مال صاحب درخت است.
سؤال 646 ـ شخصى درختى در زمین خودش مى کارد و ریشه آن به زمین شخص دیگرى مى رسد و از آن نهال مى روید آیا آن نهال از صاحب زمین است و یا از صاحب درخت؟
جواب: از صاحب درخت است، لکن صاحب زمین مى تواند یا اجاره بگیرد و یا با اطلاّع به صاحب درخت آن نهال را قطع کند.
سؤال 647 ـ چند برادر در یک خانه زندگى مى کنند و مال و ملک ایشان مشاع است یکى از برادران در زمین مشاع درخت مى نشاند و یا پسرى در زمین پدر بدون اجازه و یا با اجازه پدر درخت مى نشاند و یا زارع و دهقان و یا کارگر و خادم کسى در زمین صاحب زمین درخت مى نشاند، شرعاً این درختان مال کدام یک از آنهاست؟
جواب: درخت از آن کسى است که مالک آن بوده و در زمین نشانیده است لکن اگر بدون اجازه صاحب زمین بوده است صاحب زمین حق دارد که اجاره بگیرد یا درخت را ازاصل بیرون بیاورد و به صاحبش بدهد.
سؤال 648 ـ دو نفر زمینى را معامله مى کنند به این عنوان که مالک، زمین خود را به دیگرى واگذار مى کند براى درختکارى و دیگرى هم درخت مى کارد قرارشان بر این بود که بعد از بزرگ شدن درختان، زمین را با درختان نصف کنند به همین شکل با رضایت طرفین عمل نمودند ولى تعیین نکردند که این طرف مال تو و آن طرف مال من باشد، آیا این مسأله ضررى به مغارسه مى زند؟
جواب: معامله مزبور اشکال ندارد و در موقع بلوغ درختان، مى توانند آن را با رضایت طرفین یا به وسیله قرعه تقسیم کنند و بعد از تقسیم هر کدام مالک سهم خودشان مى شوند.
سؤال 649 ـ بر فرض مالکیّت در مسأله قبل، بعد از رحلت طرفین، ورثه درختها را قطع نموده اند، بعد از مدّتى ورثه مالک زمین، بر علیه ورثه مالک درخت شکایت مى کنند و مى گویند این زمین مال ماست و به زور زمین را از آنها گرفته است آیا این کار جایز است؟
جواب: اگر درختان قطع شود، مالکیّت هر کدام نسبت به سهم خود از زمین باقى است و هر کسى درختها را قطع کرده ضامن است.
