سؤال 1313 ـ حدود چهار سال قبل فرزند حقیر، به نام مهدى (که در آن زمان سه ساله بود) در یک مجلس مهمانى با مادرش دعوت داشته اند که در آن مجلس در موقع صرف میوه، مهدى ـ طبق گفته مادرش و دیگران ـ چاقویى را پرتاب مى کند که به صورت پسر بچّه سه ساله دیگرى که مشغول بازى بودند خورده و یک چشم آن پسر بچّه نابینا مى شود. به عرض مبارک مى رساند که بزرگترها هیچ گونه مداخله اى نداشته و بچّه ها با یکدیگر مشغول بازى بودند و از طرفى بچّه مضروب فرزند خواهرم مى باشد. خواهرم پس از گذشت سه سال از آن حادثه، دادخواهى نموده است و از نظر وضع مالى جز یک مشت بدهى چیز دیگرى ندارم، با توجّه به وضع مالى من دیه بر عهده چه کسى است؟
جواب: دیه باید پرداخت شود ولى بر عهده شما نیست، بلکه بر عهده مردان خویشاوند از طرف پدر است که در میان آنها تقسیم کرده و هرکدام سهمى از آن را به مقدار توانایى بپردازند.
سؤال 1314 ـ در حادثه تصادفى در یک شب بین پیکان سوارى و موتور سیکلت، راکب موتور سیکلت فوت مى نماید. کارشناس هر دو را به میزان پنجاه در صد مقصّر مى داند، زیرا راننده موتور، چراغ نداشته و با بى احتیاطى و عدم رعایت قوانین، رانندگى مى کرده و راننده پیکان نیز به علّت عدم توجّه به جلو و سرعت زیاد مقصّر بوده است، در فرض مسأله حکم آن چگونه است؟ در همین فرض اگر تقصیر یکى از دو نفر بیشتر باشد ولى نتوان علّت و سبب اصلى تصادف را بطور تمام و کامل به یکى از آنها منتسب دانست، زیرا قسمتى از علّت تصادف به طرف مقابل منتسب است حکم مسأله چگونه است؟
جواب: اگر هر دو مشترکاً سبب وقوع قتل شده اند، دیه تقسیم مى شود. درفرض دوّم احتیاط این است که به نسبت حساب کنند.
سؤال 1315 ـ در یک حادثه رانندگى، پیکان سوارى با یک کامیون تصادف کرده و در وسط جاده متوقّف شده است، بلافاصله یک اتوبوس از پشت سر با پیکان تصادف مى کند. در حادثه اوّل، راننده پیکان و در حادثه دوّم، راننده اتوبوس مقصّر شناخته شده اند، در هرحال تمام سرنشینان پیکان فوت مى نمایند و به درستى معلوم نیست علّت فوت، تصادف اوّل بوده است یا دوّم، حکم قضیه چگونه است؟
جواب: دیه سرنشینان پیکان باید در میان راننده اتوبوس و راننده پیکان تقسیم شود یعنى پنجاه درصد آن از اموال باقیمانده از راننده پیکان برداشته شود و پنجاه درصد آن را راننده اتوبوس مى پردازد.
سؤال 1316 ـ دو نفر متعمّداً به قصد قتل به سوى شخص ثالثى تیراندازى مى کنند و یکى از تیرها اصابت مى کند و آن شخص به قتل مى رسد ولى معلوم نیست گلوله از تفنگ کدام یک شلیک شده، بنابراین علم اجمالى است بر این که یکى از این دو نفر قاتل است. از هر دو که نمى شود قصاص کرد و قرعه هم جارى نیست، زیرا این جا جاى قاعده درء است و موضوع قرعه امر مشکل است (همان طورى که در امور مالى هم جارى نیست) زیرا این جا قاعده عدل و انصاف حاکم است. حکم شرعى را بیان فرمایید؟
جواب: در این جا دیه باید بالمناصفه تقسیم شود.
سؤال 1317 ـ شخصى داراى ناراحتى قلبى بوده است، دوستش به قصد شوخى از طریق تلفن خبر دروغین مرگ فرزندش را به او مى دهد او هم سکته قلبى کرده و مى میرد، حکم مسأله چیست؟
جواب: اگر یقین داشته باشد که بر اثر خبر دادن او سکته کرده، باید دیه او را بپردازد و اگر مى دانسته که طرف بیمارى قلبى دارد و چنین خبرى براى بیمارى قلبى غالباً کشنده است، بعید نیست حکم قصاص درباره او جارى شود.
سؤال 1318 ـ هرگاه اتوبوسى با یک پیکان بار تصادف کند و راننده پیکان بار و شخص کنار دست او کشته شوند و پلیس راننده پیکان بار را مقصّر بداند، تکلیف چیست؟
جواب: اگر راننده پیکان بار بطورى مقصّر بوده که تلف شدنش مستند به خود او باشد، خون او هدر است و باید دیه شخص دیگرى را که با او کشته شده از مال او بدهند و اگر تخلّف از امور رانندگى تا آن حد نبوده که قتل مستند به خودش باشد بلکه مستند به هر دو بوده، نصف دیه هر دو بر عهده راننده اتوبوس و نصف دیه مقتول دوّم بر مال راننده پیکان بار است. در این گونه موارد قول اهل اطّلاع در صورتى که موثّق باشند حجّت است.
سؤال 1319 ـ هرگاه قتل غیر عمدى اتفاق بیفتد، دیه چگونه بایستى پرداخت شود؟ و قتل عمد اگر در ماه محرّم اتّفاق بیفتد و ولىّ مقتول رضایت بدهد که قصاص انجام نگیرد و به جایش دیه بدهند، چگونه بایستى باشد؟
جواب: در قتل غیر عمد باید مقدار یک سوّم دیه درماههاى حرام برآن افزوده شود ولى در قتل عمد ملاک چیزى است که طرفین بر آن توافق کنند.
سؤال 1320 ـ اگر کسى بر اثر سانحه تصادف از بین برود و طرف دیگر جان سالم در ببرد، در صورتى که طرفى که جان سالم به در برده مقصر باشد، حکم آن چیست؟
جواب: اگر مقصّر است باید دیه بپردازد.
سؤال 1321 ـ شخصى که محکوم به قصاص نفس گردیده ولى باید تفاضل دیه را اخذ نموده و سپس قصاص شود، آیا انتخاب نوع دیه در اختیار اوست یا کسى که موظّف به پرداخت دیه است؟
جواب: در اختیار دهنده است.
