سؤال 1322 ـ دیه کلیه چیست؟
جواب: در مورد دو کلیه حکم دیه کامل جارى مى شود چون موجب هلاکت مى شود و در مورد یک کلیه نیز احتیاط واجب آن است که نصف دیه را بپردازد.
سؤال 1323 ـ شخصى در اثر انفجار موادّ منفجره در کارخانه ریخته گرى (که صاحب کار بدون مجوّز قانونى مصرف مى کرده) انگشتش قطع شده است، آیا دیه آن بر صاحب کار است؟ و اگر هست چه مقدار از نقدین مى باشد؟
جواب: هرگاه شخص مزبور با آگاهى از این امر خودش با موادّ منفجره کار کرده و انگشتانش قطع شده است، کسى ضامن نیست.
سؤال 1324 ـ چنانچه جنایتى بر شخصى وارد شود و علاوه بر جراحات وارده و شکستگى استخوان، در همان عضو درصدى هم نقص عضو ایجاد گردد ـ البتّه این نقص عضو مربوط به شکستگى استخوان و... مى تواند باشد ـ آیا در این گونه مسائل فقط دیه جراحات وارده و شکستگى استخوان را باید گرفت یا براى آن نقص عضو هم باید دیه دیگرى در نظر گرفت؟
جواب: در هر حال یک دیه گرفته مى شود و آن، دیه شکستگى استخوان و جراحت است ولى میان دیه کسر عضو توأم با نقص عضو و دیه کسر بدون نقص تفاوت است.
سؤال 1325 ـ شخصى را بر روى زمین کشیده اند که در اثر این کار و سرمازدگى در کف پا و انگشتان پا و دست و پشت دست تاول ایجاد شده است، دیه اش چگونه تعیین مى گردد؟
جواب: دیه به نسبت تأثیر این امور، تعلّق مى گیرد.
سؤال 1326 ـ فردى در اثر جنایت شخص دیگرى حدود یک سال قادر به ضبط مدفوع خود نبوده ولى بعداً در اثر عمل جرّاحى قادر به ضبط مدفوع شده است، ولى ده در صد نقص عضو باقى است یعنى ده درصد قادر به ضبط مدفوع خود نیست و دادگاه هم در زمان بهبودى مى خواهد حکم صادر کند، آیا مصدوم، حقّ دیه کامل دارد یا حقّ ده درصد از دیه کامل؟
جواب: در این جا دیه کامل است.
سؤال 1327 ـ در اثر تصادف یا نزاع، ضربه اى به کلیه هاى شخصى وارد و کلیه ها از بین رفته است، یا این که در اثر ضربه، على الدّوام باید تحت معالجه و مراقبت پزشک باشد، یا یکى از کلیه ها یا طحال و یا مثانه همان گونه شده است، تکلیف قاضى در این موارد براى صدور حکم چیست؟ مشروحاً جواب مرقوم فرمایید. در ضمن هزینه معالجه به عهده ضارب است یا مضروب؟ و در صورتى که به عهده مضروب باشد ممکن است دیه کفایت معالجه را نکند، جریان را چگونه باید اصلاح نمود؟
جواب: باید کارشناسان نظر دهند که این آسیب دیدگى عضو داخلى چند درصد کلّ بدن است (همان طور که در مجروحین جنگى محاسبه مى کنند) و سپس به همان نسبت از دیه کامله محاسبه کنند و اگر هزینه درمان بیشتر شود، احتیاط واجب این است که باقیمانده هزینه درمان را بدهند.
سؤال 1328 ـ شخصى با ریختن بنزین بر یک نفر و شعلهور کردن آن، وى را سوزانیده و به قسمتهایى از بدن وى صدماتى وارد نموده است، به نحوى که پوست آن قسمت از بدن از بین رفته، ولى به هر حال صدمات سوختگى ترمیم پیدا کرده است، مستدعى است مرقوم فرمایید:
الف) جنایت مزبور دیه دارد یا ارش؟
ب) برفرض داشتن دیه چه مقدار تعیین مى گردد؟
ج) برفرض داشتن دیه (یا ارش) هزینه درمان و عملیات جرّاحى براى رفع نقص وارده و بهبودى صدمات وارده به عهده چه کسى مى باشد؟
جواب: دیه اى ندارد بلکه ارش دارد و احتیاط واجب آن است که هزینه درمان زاید بر ارش را نیز شخص جانى بپردازد.
سؤال 1329 ـ در یک نزاع، دو نفر فردى را مورد حمله خود قرار داده و ضرباتى به وسیله بیل و چهار شاخ آهنى (شانه دندانه دار) به سر و صورت او وارد مى سازند که به نظر پزشک قانونى ضربه هاى وارده بر سر، باعث ضربه مغزى شده و ضربه وارده به صورت، فقط سوراخ شدن گوشت صورت را در دو مورد باعث گردیده است و شخص مضروب بعد از چند ساعتى فوت مى کند. پزشک قانونى ضربه مغزى را علّت مرگ اعلام نموده است. اولیاى دم نیز به دلیل حضور در صحنه نزاع، دو نفر ضارب فوق الذّکر را قاتل معرفى کرده اند و قاضى شرع هم با اجراى قسامه نظر اولیاى دم را تأیید کرده است. در این مرحله شخص سوّمى ابراز مى دارد که ضربه وارده بر صورت توسط او بوده است. اکنون برفرض صادق بودن شخص سوّم در ادعایش سؤال این است که آیا شخص سوّم از نظر شرع مقدّس اسلام به عنوان شریک در قتل به حساب مى آید و یا این که باید دیه پرداخت کند و در صورت دوّم مقدار دیه (دو سوراخ عمیق در گوشت صورت با چهارشاخ) چه میزانى است؟
جواب: در فرض مسأله که ضربه صورت سبب قتل نبوده باید جانى دیه بپردازد و دیه آن اگر به استخوان نرسیده، براى هر زخمى سه شتر است.
سؤال 1330 ـ دیه شکستگى استخوان در صورت معیوب بودن یک پنجم دیه همین عضو مى باشد و از طرفى دیه شکستگى بعضى از اعضا مانند دیه شکستگى بینى را بالخصوص قید نموده اند، آیا در این مورد، دیه مذکور با قاعده کلیه تطبیق و محسوب مى شود و یا دیه قید شده در مورد همین عضو ملاک عمل مى باشد؟
جواب: قاعده مزبور همه جا را شامل نمى شود، زیرا در بعضى از موارد خلاف آن منصوص یا اجماعى است، بنابراین در موارد نص و اجماع باید به همان حکم مورد خاص عمل کرد.
سؤال 1331 ـ دیه طحال را توضیح دهید؟
جواب: هرگاه از بیرون جراحتى بر طحال وارد گردد، دیه جائفه دارد (و آن ثلث دیه کامله است) و اگر جراحتى در ظاهر وجود نداشته باشد و تنها از طریق ضربه یا مانند آن نقصى بر طحال وارد شود، باید کارشناسان مقدار نقص عضو را تعیین کرده و با مجموع دیه کامله انسان بسنجند و دیه را حساب کنند.
سؤال 1332 ـ تیرى به پهلوى راست کسى اصابت نموده و با فاصله حدود 20 سانتیمتر از همان جا خارج شده است، به عبارت دیگر به مقدار کمى زیر پوست واقع شده و با فاصله کوتاهى خارج شده ولى به درون بدن وارد نشده است، پزشک قانونى اعلام نموده تیر مذکور هیچ آسیب داخلى به احشا و امعا وارد نکرده است، آیا این جرح، مصداق جائفه اى است که یک سوّم دیه کامل، دیه آن است یا مصداق جائفه اى که دو سوّم دیه کامل است یا هیچ کدام و باید ارش معین گردد؟
جواب: این جراحت ظاهراً مصداق نافذه است که دیه آن در روایات معتبره صد دینار تعیین شده است.
سؤال 1333 ـ اگر در اثر ضرب و جرح مثلا یک موضع از استخوان پاى راست مضروب شکسته شود، دیه آن نسبت به کلّ یک پا چقدر است؟ اگر با همان یک ضربه چهار جاى پا شکسته شود، دیه آن چه مقدار است؟ حال اگر بر اثر ضربه هاى متعدد چهار جاى پا شکسته، در صد دیه از چه قرار است؟
جواب: دیه شکستگى استخوان پا یک دهم دیه کامل انسان است (یک پنجم دیه یک پا) این در صورتى است که به حال اوّل برنگردد ولى اگر به حال اوّل برگردد چهار پنجم این مقدار خواهد بود و اگر بیش از یک جا بشکند دیه آن همین مقدار براى هرکدام است ـ خواه در یک ضربه شکستگیهاى متعدّد وارد شود یا در ضربات متعدّد.
سؤال 1334 ـ دیه شکستگى متعدّد و جدا از هم در یک عضو چه مقدار است؟ مثلا شخصى از چند ناحیه یک پایش شکستگى دارد مانند شکستگى استخوان لگن در طرف پاى چپ و شکستگى دیگر در کاسه استخوان لگن و استخوان نازک نى چپ و استخوان کشکک زانوى چپ و شکستگى استخوان عانه در طرف چپ، که جدا از هم محسوب و جمعاً 5 عدد مى باشد. آیا در فرض مذکور و امثال آن در سایر اعضاى بدن بر هر شکستگى دیه جداگانه تعلّق خواهد گرفت یا براى همه، دیه یک شکستگى استخوان تعلّق مى گیرد؟
جواب: هریک از شکستگیها دیه مستقلى دارد.
سؤال 1335 ـ آیا جرح بر گردن دیه دارد یا ارش و آیا شکستگى استخوان با قسامه ثابت مى شود؟
جواب: در بعضى از موارد دیه دارد و در بعضى موارد ارش و شکستگى استخوان با قسامه ثابت مى شود.
سؤال 1336 ـ اگر بر اثر خراشاندن یک موضع از صورت فردى، یک شتر دیه تعلّق بگیرد حال اگر با همان حمله چند جاى صورت به همان نحو خراشیده شود، آیا در پرداخت دیه فرقى هست یا خیر؟ حال اگر این چند موضع بر اثر تکرار، خراشیده شوند چطور؟
جواب: هر خراش یک دیه دارد، خواه همه آنها در یک حمله باشد یا در حملات متعدّد.
سؤال 1337 ـ چنانچه جانى یک ضربه به چشم مجنىٌ علیه بزند و این یک ضربه باعث جراحت از نوع دامیه یا غیره و سیاه شدگى توأماً گردد، آیا دیه متعلّق به این دو اثر دو نوع است یا دیه فقط به جراحت دامیه تعلق مى گیرد؟
جواب: باید دیه هر دو را بپردازد.
سؤال 1338 ـ در یک نزاع بر اثر ضربه عمدى ضارب، مجنىٌ علیه دچار شکستگى جمجمه و خونریزى مغزى شده که پس از انتقال به بیمارستان تحت عمل جراحى قرار گرفته و پس از حدود دو هفته دچار خونریزى دستگاه گوارش مى گردد که مجدّداً تحت عمل جراحى (زخم خونریزى دهنده اثنا عشر) قرار مى گیرد و بعد از عمل على رغم عدم اجازه پزشک معالج، بیمار با رضایت همراهان مرخص و به بیمارستان دیگرى منتقل مى شود و پس از دو روز در بیمارستان اخیر فوت مى نماید. کمیسیون پزشکى علّت تامه مرگ را عفونت منتشر شده خون ناشى از آبسه چرکى در فضاى شکم تعیین نموده و اضافه نموده است در پیدایش عارضه یاد شده عوامل مختلفى از جمله: الف) ضربه وارده به ناحیه جمجمه که سبب خونریزى گردیده، هفتاد درصد ب) زمینه قبلى موجود در بیمار، پانزده درصد ج) انتقال بى مورد و مکرر بیمار از بیمارستان، پانزده درصد دخالت داشته است، نظر مبارک را در مورد عمل جانى در خصوص عمدى یا غیر عمدى بودن قتل یا پرداخت دیه نفس یا عضو بیان فرمایید؟
سؤال 1339 ـ شخصى در اثر تصادف رانندگى مصدوم و طحالش بدون صدمه ظاهرى و پارگى شکم، پاره شده است، در نتیجه پس از عمل جرّاحى طحال وى را در آورده اند، آیا جراحت فوق الذّکر از مصداق جراحت جائفه مى باشد تا ثلث دیه به او تعلّق بگیرد؟
جواب: احتیاط آن است که با هم مصالحه کنند.
سؤال 1340 ـ در مورد سؤال قبل با قطع نظر از مصالحه طرفین و عدم امکان مصالحه، پاسخ را مرقوم فرمایید؟
جواب: باید از روش حکومت استفاده شود یعنى درصد نقصى که از این جهت حاصل شده با کلّ دیه بدن بسنجند و به همان نسبت از دیه دریافت کنند، مثلا اگر به اعتقاد اهل خبره این نقص معادل سى درصد است، سى درصد دیه تعلّق مى گیرد و اگر کمتر یا بیشتر است به همان صورت ملاحظه مى شود.
سؤال 1341 ـ اگر پدر یا مادرى فرزند خود را براى تربیت یا از روى غضب بزند و جاى آن سیاه یا کبود و یا قرمز بشود، آیا دیه دارد؟
جواب: دیه دارد.
سؤال 1342 ـ شخص راننده اى با فرد دیگرى تصادف کرده است و لگن خاصره او شکسته و بعد از معالجه، محلّ شکستگى بهبود یافته ولى منجر به کوتاهى پاى چپ به مقدار 3 سانتى متر شده است و همچنین بر اثر این تصادف کنترل مدفوع نیز از دست رفته است، دیه این عوارض طبق احکام مقدّس اسلام چقدر مى باشد؟
جواب: اگر کنترل مدفوع بطور کامل از بین رفته است باید دیه کامل به خاطر آن بپردازد و نسبت به لگن خاصره باید با مراجعه به اهل خبره درصد ناقصى آن مشخص و روشن شود و به همان نسبت از کلّ دیه بپردازد (و اگر درصدى از آن از بین رفته باید به همان نسبت بپردازد).
