سؤال 1471 ـ آیا مجازیم مسلمانى را که وصیّت کرده بعد از وفاتش وى را تشریح کنند، تشریح نماییم؟
جواب: تشریح مرده مسلمان براى مقاصد طبّى به چند شرط جایز است:
الف) مقصود یادگرفتن و تکمیل اطّلاعات طبّى براى نجات جان مسلمانان بوده باشد و بدون تشریح این مقصود حاصل نشود.
ب) دسترسى به مرده غیر مسلمان نباشد.
ج) به مقدار ضرورت و احتیاج قناعت شود و اضافه بر آن جایز نیست. با چنین شرایطى تشریح جایز بلکه واجب است.
سؤال 1472 ـ اگر ندانیم جسدى که در اختیار ماست جسد یک مسلمان است یا کافر یا اهل کتاب، آیا مجازیم آن را تشریح نماییم؟
جواب: اگر جسد از بلاد اسلامى نباشد مانعى ندارد و اگر مربوط به بلاد اسلامى است ظاهر این است که جسد مسلمان است و احکام مسلمان بر او جارى مى شود و اگر از بلدى است که هر دو گروه به طور وسیع در آن هستند نیز مانعى ندارد و اگر ندانیم از کدام بلد است آن هم جایز است.
سؤال 1473 ـ آیا تفاوتى بین اهل تسنّن و اهل تشیّع در عدم جواز تشریح جسد بدون ضرورت وجود دارد؟
جواب: تفاوتى وجود ندارد.
سؤال 1474 ـ آیا مى توان جسد افراد به ظاهر مسلمان ـ مسلمان اسمى ـ را که به خاطر ارتداد، فساد اخلاقى، قاچاق موادّ مخدر، مسائل سیاسى و ... اعدام شده اند تشریح نمود؟
جواب: در مورد مرتد جایز است و در مورد دیگران تنها طبق ضرورتهاى فوق جایز مى باشد.
سؤال 1475 ـ آیا مى توان براى تشریح، جهت آموزش، به علّت کمبود جسد و استخوان که بدون آنها آموزش امکان پذیر نیست اقدام به نبش قبر غیر مسلمان نمود؟
جواب: هرگاه مفسده خاصّى بر آن مترتب نشود،اشکالى ندارد.
سؤال 1476 ـ در فرض مسأله فوق اگر ندانیم این قبر متعلّق به مسلمان یا غیر مسلمان است، آیا مجازیم نبش قبر انجام دهیم ؟
جواب: مانند مسأله 1472 مى باشد، به شرط این که قراینى که نشانه اسلام است در آن قبر نباشد.
سؤال 1477 ـ در صورت کمبود جسد استخوان، آیا مى توانیم استخوانهایى را که در بیابان و قبرستان ها مى یابیم و یا به وسیله عملیّات حفارى شهردارى ها در سطح خاک ظاهر مى شوند چه متعلّق به مسلمان باشد و چه غیر مسلمان مدّتى جهت آموزش استفاده کرده و بعد از اتمام کار، به یک مرکز آموزشى هدیه نماییم و یا دفن کنیم؟
جواب: نسبت به غیرمسلمان اشکالى ندارد و نسبت به مسلمین تنها در صورت ضرورت تشریح وتکمیل اطّلاعات طبّى جایز است و بعداً باید آن را دفن کرد.
سؤال 1478 ـ الف) آیا براى تشخیص علّت مرگ جهت پیشرفت علم پزشکى و تعلیم به دانشجویان، کالبد شکافى جایز است؟
ب) اگر کالبد شکافى براى کشف جرم شناسایى قاتل باشد حکم چگونه است؟
ج) اگر کالبد شکافى تنها راه براى رهایى یک متّهم بى گناه از مرگ باشد قضیه چه حکمى دارد؟
جواب: در صورتى که ضرورتى ایجاب کند که کالبد شکافى شود مانند نجات جان متّهم بى گناه و شناسایى قاتل و تعلیماتى که براى دانشجویان ضرورى است، مانعى ندارد.
سؤال 1479 ـ اگر براى تشخیص حیات یا مرگ مصدومى تنها راه، منحصر به شکافتن یکى از شریانهاى وى باشد بفرمایید:
الف) آیا این کار جایز است؟
ب) آیا این عمل در صورت ضرورت مستلزم پرداخت دیه مى باشد و دیه آن به عهده کیست؟
جواب: جایز است و دیه هم ندارد.
سؤال 1480 ـ معمولا براى کسب اطّلاعات بیشتر پزشکى در جهت تشخیص امراض و درمان آنها روى انسانها آزمایشهاى طبّى گوناگونى که گاه خطرناک هم مى باشد انجام مى دهند، بفرمایید:
الف) اگر بیمار یقین داشته که چنانچه خود را در معرّض چنین آزمایشاتى قرار دهد به استقبال خطرات جانى براى خود رفته است ولى از طرفى هم به پیشرفت علم پزشکى و به معالجه و مداواى جامعه مسلمانان در آینده کمک نموده است، آیا خود را در معرض چنین آزمایشاتى قرار دادن جایز است؟
ب) اگر ضرر جانى محتمّل، ولى کمک به علم پزشکى فوق الذّکر قطعى باشد آیا در این صورت مى تواند خود را در معرض آزمایش قرار دهد؟
ج) اگر هیچ گونه علمى به ضرّر جان براى خود نداشته باشد و فایده آزمایش هم براى کمک فوق الذّکر محتمّل باشد، چه حکمى دارد؟
د) اگر فایده آزمایشات فوق الذّکر به سود تمامى افراد بشر تمام گردد بفرمایید حکم خود را در معرض قرار دادن در صورت علم به ضرر و یا احتمال ضرر و یا عدم علم به ضرر چه خواهد بود؟
هـ) در صورتى که آزمایشات فوق براى اهداف فوق الذّکر هیچ گونه ضررى براى انسان بیمار نداشته باشد، آیا طبیب بدون اطّلاع دادن به بیمار و بدون کسب اجازه از او مى تواند چنین اقدامى نماید؟
و) اگر در صورت ضرورت انجام چنین آزمایشاتى جایز باشد، چگونه بودن آن ضرورت را بیان فرمایید؟
جواب: الف) جایز نیست.
ب) اگر احتمال آن قوى باشد مشکل است.
ج) اشکالى ندارد.
د) تنها در صورتى که احتمال ضعیف باشد مى تواند اقدام کند.
هـ) اگر آزمایشها، جزئى از معالجه بیمار یا مقدّمه درمان او باشد مانعى ندارد. در غیر این صورت نیاز به اجازه دارد.
و) در صورتى که نجات جان مسلمانان بستگى به آزمایش روى این شخص داشته باشد و این شخص راضى باشد اشکالى ندارد.
سؤال 1481 ـ اگر آزمایشات فوق روى حیوانات انجام شود که در پایان آنها از بین خواهند رفت، بفرمایید صرف نظر از ضمان، آیا چنین کارى براى پیشرفت کارهاى پزشکى جایز است؟
جواب: مانعى ندارد.
سؤال 1482 ـ در صورتى که ضرورت داشته باشد علّت مرگ یک شخص به طور مثال جهت تعیین قاتل وى مشخص شود، آیا مجازیم جسد وى را در پزشکى قانونى تشریح نماییم و یا اگر مدفون باشد، نبش قبر کرده، جسد وى را بررسى نماییم؟
جواب: در صورت ضرورت هر دو مورد جایز است.
سؤال 1483 ـ با وجود امکان تهیّه جسد کافر از خارج ـ چنانچه در بعضى از ممالک اسلامى عمل مى شود ـ آیا واجب است مسؤولین مربوطه اقدام نمایند؟ و با وجود امکان تهیّه، ضرورت جواز تشریح میّت مسلمان پیدا مى شود یاخیر؟
جواب: لازم است تا آن جا که امکان دارد از جسدهاى دیگر استفاده شود.
سؤال 1484 ـ آیا تشریح بدن در جایى که جایز است دیه دارد؟
جواب: تشریح بدن انسان در آن جا که شرعاً جایز است دیه اى ندارد.
