سؤال 1070 ـ املاک و زمینهایى از پدرانمان به ما ارث رسیده است ولى چگونگى تملّک آنها براى ما روشن نیست، آیا مى توانیم این زمینها را مانند بقیّه اموال طبق قانون ارث تقسیم کنیم؟
جواب: اگر زمین را پدران شما احیا کرده اند و قبلا موات بوده، طبق قانون ارث به ورثه آنها مى رسد و همچنین اگر خریدارى کرده باشند، و اگر هیچ سندى نسبت به سابقه این زمین در دست نیست و شاهد و گواهى نیز وجود ندارد، ملک از آن کسى است که در دست اوست یعنى ملک اجداد شما بوده و باید به قانون ارث عمل کنید.
سؤال 1071 ـ شهردارى، قطعه زمینى را در یکى از شهرستانها که در طرح جامع شهرسازى به عنوان فضاى سبز در نظر گرفته شده است، طبق قانون خریدارى کرده و تملّک نموده است، نظر به مجاورت زمین فوق با گلزار شهداى شهرستان،پس از کسب مجوّز قانونى، قسمتى از آن مکان به مدفن آنان اختصاص یافته و تاکنون قریب به 50 شهید دفاع مقدّس در آن جا مدفون گردیده است، بعضى در اباحه آن مکان ایجاد تردید مى کنند، حکم شرع در این مسأله چگونه است؟
جواب: چنانچه زمین مزبور موات بوده اشکالى ندارد و چنانچه زمین آبادى بوده که مالک داشته، اگر شهردارى طبق موازین شرع آن را تملّک کرده است اشکالى نیست، در غیر این صورت دفن اموات در آن جایز نیست.
سؤال 1072 ـ زمین مواتى را یک نفر یهودى در رژیم گذشته با همکارى آن رژیم تسطیح کرده و براى آن اسنادى از اداره ثبت اسناد گرفته است. بعد از انقلاب آن شخص به خارج فرار کرده اموالش مصادره شده آن زمینها را سازمان زمین شهرى تصاحب کرده و چند قطعه آن را به مسجد اختصاص داده است که فعلا در آن مسجدى بنا شده است، لطفاً در این زمینه به سؤالات زیر پاسخ دهید:
الف) بفرمایید مجرّد تسطیح و قطعه بندى زمین موات موجب ملکیّت مى شود و حکم تحجیر را دارد یا خیر؟
ب) آیا فرار این شخص حکم اعراض را دارد یا خیر؟
ج) در صورتى که استرضاى یهودى لازم باشد و دسترسى به او نباشد، آیا مؤمنین آن محلّ مى توانند قیمت آن زمین را به ذمّه خودشان قرار دهند که هر وقت مالک مطالبه کرد بپردازند یا خیر؟
د) اگر به هیچوجه نتوانستیم مالک را پیدا کنیم و رضایتش را کسب نماییم، آیا با اذن فقیه مى شود در این مسجد نماز خواند؟
ب) فرار، دلیل بر اعراض نیست.
ج) اگر آن یهودى جزء کسانى بوده که بر ضدّ حکومت اسلامى یا دین اسلام فعّالیّت داشته است کافر حربى خواهد بود و تملّک آن زمین جایز است.
د) از جواب سؤال سابق معلوم شد.
سؤال 1073 ـ چاهى در فاصله حدود 700 مترى قنات قدیمى این روستا که تاریخ تأسیس آن مشخص است و از دهها سال قبل مورد بهره بردارى بوده، حفر شده است. که مقدارى از قنات، موقوفه امام حسین(علیه السلام) مى باشد. با توجّه به قراین و شواهد، حفر چاه فوق سبب خشک شدن یا کم آب شدن مخزن قنات مذکور شده است، آیا صاحبان قنات و متولیّان موقوفه حقّ ممانعت استفاده از چاه فوق الذّکر را دارند و استفاده از آب این چاه جهت نماز و غسل چه صورتى دارد؟
جواب: در صورت ضرر زدن به قنات، احتیاط واجب ترک حفر آن چاه عمیق است و اگر حفر شده و صاحبان قنات زیان دیده اند باید مصالحه شود و الاّ وضو و غسل با آن اشکال دارد.
سؤال 1074 ـ شخصى در حریم زمین و قریه دیگران ساختمانى درست مى کند، در ابتدا کسى از اهل قریه از ساختن عمارت جلوگیرى نمى کند ولى بعد از ساختن آن اعلام نارضایتى مى کنند، شرعاً چه کسى مالک این عمارت است؟
جواب: حریم قریه یا خانه، متعلق به اهالى قریه یا صاحب خانه است وساختمان و تصرّف دیگرى در آن جایز نیست مگر به اذن ایشان.
سؤال 1075 ـ آیا حریم قریه قابل تقسیم است؟ در صورتى که قابل تقسیم است آیا معیار، مقدار زمین زراعتى هر فرد است؟ یا معیار مقدار گوسفندان و هیزم و چیزهاى دیگرى که احتیاج دارند مى باشد؟
جواب: با توافق صاحب حق مى توان آن را تقسیم کرد و سهم هریک به مقدار عرف محل است.
سؤال 1076 ـ در بین اهل قریه اى، عدّه اى از مردم روستا زمین زراعتى ندارند و بعضى خیلى کم دارند، حریم قریه را بین خود تقسیم کرده اند، آیا اشخاصى که زمین ندارند یا زمین کمترى به آنها رسیده است مى توانند از چراگاه کسانى که زمین بیشترى دارند استفاده کنند؟
جواب: اگر تقسیم بندى کرده اند و راضى شده اند باید مطابق آن عمل کنند و سهم هرکدام مطابق عرف محل است.
سؤال 1077 ـ در جایى رسم است هرکس علفهاى نقطه اى از کوه را براى نگهدارى دام جمع آورى مى کند به طورى که مالک علفهاى آن نقطه حساب مى شود، برفرض ثبوت ملکیّت علفها آیا مالک هیزم آن هم مى شود؟
جواب: چنانچه آن منطقه جزء حریم روستا و آبادى معیّنى باشد، اهل آن آبادى حق دارند آن را در میان خود تقسیم کنند و بعد از تقسیم، هریک حق دارند علفها و هیزم آن را بچینند و اگر جزء حریم نباشد در صورتى حق دارند، که آن جا را حیازت یا علامت گذارى و سنگ چین کرده باشند.
سؤال 1078 ـ در بعضى از مناطق روستایى مرسوم است که مردم، کوه و صحرا و مراتع را بین خود تقسیم مى کنند و در آن جا کشت مى کنند و از علفهاى آن استفاده مى کنند، با توجّه به این مقدمه به دو سؤال زیر جواب دهید:
الف) اگر کسى علفهاى محدوده شخص دیگرى را درو کند آیا صاحب آن محدوده مى تواند آن علفها را براى خود بردارد؟
ب) آیا صاحب هر محدوده اى مى تواند علفهاى خود را بفروشد و پول آن را بگیرد؟
جواب: الف) در صورت اوّل صاحب ملک حق دارد علفهایى را که بدون اجازه او کنده اند ببرد.
ب) در صورت دوّم گرفتن پول در برابر اجازه کندن آن علفها اشکالى ندارد.
سؤال 1079 ـ یک قطعه زمین موات واقع در بخش گله دار از توابع شهرستان لامرد فارس در تاریخ 6/2/1352 به این جانب واگذار شده است. مبلغ یکصد و پنجاه تومان به عنوان وجه نقد بابت واگذارى زمین مذکور در همان زمان جهت عمران و آبادى محل پرداخت نموده ام، آیا این واگذارى که طبق مقرّرات آن زمان مى باشد صحیح است؟ و با توجّه به تصرف این جانب، آیا بنده در حال حاضر مالک زمین مذکور مى باشم؟
جواب: با تصرّف مزبور حقّ اولویّت دارید و حقّ خود را مى توانید در مقابل عوض و یا بدون عوض به دیگرى واگذار کنید و اگر آن را احیا کرده اید مالک هستید.
سؤال 1080 ـ زمینهایى که قبلا مرتع عمومى بوده، دولت اسلامى آنها را تقسیم نموده و به کسانى که واجد شرایط هستند واگذار مى کند ولى عدّه اى بدون اجازه دولت خودسرانه آنها را شخم زده و تملّک مى کنند، آیا مجاز هستند؟
جواب: شرعاً اشکال دارد.
سؤال 1081 ـ 250 الى 300 خانوار از جاى دیگر به محلّه اى مى آیند و در آن سکونت دائمى مى کنند، آیا در منافع حریم سابق این محلّه شریک مى باشند؟
جواب: باید طبق عرف محل عمل نمایند.
