علماى اخلاق به پیروى از قرآن مجید و روایات اسلامى اهمّیّت فوق العاده اى براى ذکر به عنوان یکى از شاخه هاى مهمّ عبادت در پاکسازى روح و جان و بیدارى و آگاهى و تهذیب نفس قائل هستند; و براى هر مرحله از مراحل سیر و سلوک، اذکارى ذکر کرده اند; مثلاً، در مرحله توبه، توجّه به ذکر «یا غَفّارُ» و در مرحله محاسبه نفس «یا حَسیبُ» و در مرحله جلب رحمتهاى الیه «یا رَحْمانُ) و «یا رَحْیمُ» امثال آن.

این اذکار به تناسب حالاتى است که انسان دارد و مسیرهائى که مى پیماید; ولى به عنوان ذکر مطلق که در هر حالى خوب است، نه به عنوان قصد ورود.

آرى! ذکر خدا از بزرگترین عبادات و بهترین حسنات است و در برابر تهاجم وسوسه هاى نفس و نفوذ شیطان به انسان مصونیّت مى بخشد.

پرده هاى خودخواهى و غرور راکه بزرگترین دشمن سعادت انسان است مى درد، او را از خواب غفلت بیدار مى کند و از خطراتى که سعادت وى را تهدید مى کند آگاه مى سازد.

ذکر خدا مانند دانه هاى حیاتبخش باران است که بر سرزمین روح و قلب انسان مى بارد و انواع بذرهاى فضیلت و تقوا را شکوفا و بارور مى سازد، و هر اندازه درباره اهمّیّت این عبادت سخن گفته شود باز کم است.

با این اشاره به قرآن مجید باز مى گردیم و اهمّیّت ذکر اللّه را در آن جستجو مى کنیم:

1 ـ اَلَّذینَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُـوبُهُـمْ بِذِکْرِاللّهِ اَلا بِذِکْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ   (سوره رعد، آیه 28)

2 ـ اَقِمِ الصَّلوةَ اِنَّ الصَّلَوةَ تَنْهى عَنِ الْفَحشاءِ وَ الْمُنْکَرِ وَلَذِکْرُ اللّهِ اکْبَرُ    (سوره عنکبوت، آیه 45)

3 ـ اِنَّنِى اَنـَا اللّهُ لا اِلهَ اِلاّ اَنـَا فَاعْبُدْنى وَ اَقِمِ الصَّلَوةَ لِذِکْرِى    (سوره طه، آیه 14)

4 ـ اِذْهَبْ اَنْتَ وَاَخُوکَ بِآیاتى وَ لا تَنِیا فى ذِکْرِى    (سوره طه، آیه 42)

5 ـ وَ مَنْ اَعْرَضَ عَنْ ذِکْرى فَاِنَّ لَهُ مَعیشَةً ضَنْکا    (سوره طه، آیه 124)

6 ـ وَ اصْبِرْ نَفْسَکَ مَعَ الَّذینَ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَدوةِ وَ الْعَشِىِّ یُریْدُونَ وَجْهَهُ وَ لاتَعْدُ عَیْناکَ عَنْهُمْ تُریدُ زینَةَ الْحَیَوةِ الدُّنیا وَ لا تُطِعْ مَن اَغْفَلْنا قَلْبَهُ عَنْ ذِکْرِنا وَ اتَّبَعَ هَواهُ وَکانَ اَمْرُهُ فُرُطاً    (سوره کهف، آیه 28)

7 ـ فَاَعْرِضْ عَنْ مَنْ تَوَلَّى عَنْ ذِکْرِنا وَ لَمْ یُرِدْ اِلاّ الْحَیَوةَ الدُّنیا    (سوره نجم، آیه 29)

8 ـ یا اَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اذْکُرُوا اللّهَ ذِکْراً کَثیراً وَ سَبِّحُوهُ بُکْرَةً وَ اَصیلاً ـ هُوَ الَّذى یُصَلِّى عَلَیْکُمْ وَ مَلائِکَتُهُ لِیُخْرِجَکُمْ مِنَ الظُّلُماتِ اِلَى النُّورِ وَ کانَ بِالْمُؤمِنینَ رَحـیماً    (سوره احزاب، آیات 41 تا 43)

9 ـ اِنَّما یُریدُ الشَّیْطانُ اَنْ یُوْقِعَ بَیْنَکُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ فِى الْخَمْرِ وَ الْمَیْسِرِ وَ یَصُدَّکُمْ عَنْ ذِکْرِ اللّهِ وَ عَنِ الصَّلَوةِ   (سوره مائده، آیه 91)

10 ـ رِجالٌ لاتُلْهیِهمْ تِجارَةٌ وَ لا بَیْعٌ عَنْ ذِکْرِ اللّهِ    (سوره نور، آیه 37)