درست است که اعمال انسان از اخلاق او سرچشمه مى گیرد و خلق و خوهاى درونى در لا به لاى اخلاق نمایان مى شود، بطورى که مى توان گفت، اعمال و رفتارهاى انسان ثمره خلق و خوى درونى اوست; ولى از سوى دیگر، اعمال انسان نیز به نوبه خود به اخلاق او شکل مى دهد; یعنى، تکرار یک عمل خوب یا بد، تدریجاً تبدیل به یک حالت درونى مى شود و ادامه آن سبب پیدایش یک ملکه اخلاقى مى گردد، خواه فضیلت باشد یا رذیلت; به همین دلیل، یکى از راههاى مؤثّر براى تهذیب نفوس، تهذیب اعمال است، و مبادا تکرار یک عمل بد در درون روح و جان انسان ریشه بدواند، و روح را به رنگ خود در آورد و سبب پیدایش رذائل اخلاقى گردد!

به همین دلیل، در روایات اسلامى دستور داده شده است که مردم بعد از لغزشها و گناهان فوراً توبه کنند; یعنى، با آب توبه آثار آن را از دل و جان بشویند مبادا گناه تکرار شود و تبدیل به یک اخلاق رذیله گردد!

بعکس، دستور داده شده است که کارهاى نیک، آنقدر تکرار گردد که تبدیل به یک عادت شود.

با این اشاره به قرآن باز مى گردیم، و بخشى از آیاتى را که اشاره به این معنى دارد، مورد بررسى قرار مى دهیم:

1 ـ کَلاّ بَلْ رانَ عَلَى قُلُوبِهِمْ ما کانُوا یَکْسِبُونَ    (سوره مطفّفین، آیه 14)

2 ـ کَذَلِکَ زُیِّنَ لِلْمُسْرِفیْنَ ما کانُوا یَعْمَلُونَ    (سوره یونس، آیه 12)

3 ـ اَفَمَنْ زُیِّنَ لَهُ سَوءُ عَمَلِهِ فَرَآهُ حَسَناً    (سوره فاطر، آیه 8)

4 ـ وَجَدْتُها وَقَوْمَها یَسْجُدوُنَ لِلشَّمْسِ مِنْ دُوْنِ اللّهِ وَ زَیَّـنَ لَهُـمُ الشَّـیْطانُ اَعْمالَـهُمْ ...    (سوره نمل، آیه 24)

5 ـ قَلْ هَلْ نُنَبِّئُکُمْ بِالاَْ خْسَریْنَ اَعْمالاً اَلَّذینَ ضَلَّ سَعْیُهُمْ فِى الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ هُمْ یَحْسَبُوْنَ اَنَّهُمْ یُحْسِنُونَ صُنْعاً    (سوره کهف، آیه 103)

6 ـ اِنَّما التَّوبَةُ عَلَى اللّهِ لِلَّذینَ یَعْمَلُونَ السُّوْءَ بِجَهالَة ثُمَّ یَتُوبُونَ مِنْ قَرِیْب فَاُولئِکَ یَتُوبُ اللّهُ عَلَیْهِمْ وَ کانَ اللّهُ عَلیماً حَکیماً    (سوره نساء، آیه 17)

7 ـ خُذْ مِنْ اَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَکِّیْهِمْ بِها    (سوره توبه، آیه 103)