این سؤالى است که بسیارى از خود مى کنند که بعد از انجام یک عبادت خوب احساس نشاط مى کنیم آیا این نشانه ریا نیست؟ و پاسخ آن این است که اگر سرچشمه نشاط توفیقى باشد که خدا به او داده و نورانیّت و روحانیّتى باشد که از ناحیه عبادات در وجود انسان حاصل مى شود هیچ منافاتى با خلوص نیّت ندارد; آرى! اگر این نشاط از مشاهده مردم از اعمال او حاصل گردد منافات با خلوص دارد هر چند موجب بطلان عمل نمى شود مشروط به این که مقدار یا کیفیّت اعمال خود را بر اثر مشاهده مردم به هیچ وجه تغییر ندهد.
این معنى در روایات اسلامى نیز آمده است:
در حدیثى از امـام باقـر(علیه السلام) مى خـوانیم: که در پاسـخ سـؤالى که یـکى از یـارانـش در این زمینه عنوان کرد و عرضه داشت کسى عمل خیرى انجام داده و دیـگرى آن را مى بیند و صاحب عمل خوشحال مى شود، آیا این معنى با خلوص نـیّت منافات دارد؟ فرمود: لا بَأْسَ، ما مِنْ اَحَد اِلاّ وَ هُوَ یُحِبُّ اَنْ یَـظْهَرَ لَـهُ فى الْنّـاسِ الْخَیـْرُ اِذا لَـمْ یَکُنْ صَنَـعَ ذلِکَ لِـذلِکَ! ; اشکالى ندارد، هر کسى دوست دارد که در میان مردم کار خیر او آشکار گردد (و مردم او را به نیکوکارى بشناسند) مشروط بر این که عمل خیر را براى این هدف انجام نداده باشد.
در حدیث دیگر مى خوانیم که «ابوذر» شبیه این سؤال را از پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) نمود و عرض کرد انسان عملى براى خویش (به قصد قربت) انجام مى دهد و مردم او را دوست مى دارند; پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: «تِلْکَ عاجِلُ بُشْرى الْمُؤْمِنِ; این بشارت سریعى است که نصیب مؤمن (در دنیا) مى شود.»
* * *
1 و 2 . وسائل الشّیعه، جلد 1، صفحه 55.
