تبدیل زندگى آرام مقطوع به زندگى مشوش و لرزان اقساطى یکى دیگر از گرفتاریهاى خطرناک مردم شرق است.
براى روشن شدن این واقعیّت ذکر این نکته لازم به نظر مى رسد که: دانشمندان اقتصاد، براى ثروت، سه نوع مصرف قائل هستند «ضرورت»، «میل» و «هوس».
مصارف ضرورى مصارفى است که نیازمندیهاى اصلى زندگى را تشیکل مى دهد از قبیل خوراک و پوشاک و مانند اینها.
«امیال» در مورد مصارفى گفته مى شود که جنبه نیازمندیهاى اصلى ندارد ولى یک نوع «توسعه در زندگى» و تحصیل رفاه بیشتر محسوب مى گردد.
بالاخره «هوس» را درباره مصرفى مى گویند که از متن و حاشیه زندگى بیرون است، و تنها وسیله ارضاى پاره اى از خواسته هاى غیر منطقى و غیرعقلایى مى باشد.
این نکته نیز بسیار قابل توجّه است که آمار نشان مى دهد بیشتر ثروتها و سرمایه هاى بشر در دو قسمت اخیر مصرف مى گردد، و بخش اوّل تنها قسمت محدودى از ثروت بشر را جذب مى نماید!
زندگى اقساطى کمتر در مورد بخش اوّل دور مى زنند زیرا مردم آنها را غالباً بدون اقساط تهیّه مى کنند، بلکه قسمتى مربوط به بخش دوّم و قسمتى مربوط به سوّم است.
این نوع زندگى گر چه در بدو نظر چنین مى نماید که تسهیلات فراوانى براى مصرف کنندگان کم درآمد به وجود مى آورد و به همه آنها امکان مى دهد که از تمام وسایل حتى وسایل تجمّلاتى و لوکس زندگى بهره مند گردند.
ولى با کمى دقّت روشن مى شود که عادت به این نوع زندگى سبب مى شود که آخرین رمق اقتصادى مصرف کنندگان کم درآمد در چاله هاى هولناک این اقساط که به دست خود در اطراف خویش کنده اند نابود گردد، و از هر گونه پس انداز و تشکیل سرمایه هاى بزرگ، از طریق به هم پیوستن سهام کوچک، محروم بمانند.
و در عوض سرمایه داران بزرگ خارجى قسمت مهمى ازباب اصل مصنوعات و قسمت مهم دیگرى از باب «بهره و سود اقساط» که رقم کلانى را تشکیل مى دهد دریافت دارند، و با یک معامله دو معامله انجام دهند یکى فروش مصنوعات وازده خود و دیگرى دادن وام و گرفتن بهره و رباى هنگفت! و اینها همه مولود آن تسهیلات فریبنده است که همه کس را به تهیه همه گونه اجناس ولو هیچ گونه ضرورتى نداشته باشد تشویق مى کند.
البتّه انکار نمى توان کرد پرداختن اقساط در بعضى از موارد مشکلاتى را حل مى کند، ولى نه به این صورت رسوایى که امروز در محیطهاى ما درآمده است.
و عجیب این است که چون اجناس لوکس اقساطى غالباً چشمکهاى فریبنده اى دارند و افراد را بدون مطالعه کافى در پیرامون امکان پرداخت اقساط لازم، اسیر چشمکهاى خود مى سازند، بسیارى از این خریداران در دام عنکبوتى اقساط گرفتار مى آیند، و سود پشت سر سود به اصطلاح «بابت دیر کرد» باید بپردازند، و بالاخره فکر و اندیشه و روح آزاد آنها را در چنگال خود چنان وامانده مى کند که از خود به دیگرى نمى پردازند، و از بینش کافى در مسائل کلى و اصولى زندگى محروم مى مانند.
باید مردم این سامان را به خطرات این نوع زندگى آشنا ساخت و جلو این افراط کارى را گرفت، و ثروتهاى سرشارى که از این را به هدر مى رود براى رشت اقتصادى سالم و امکان صنعتى شدن ذخیره نمود.
