مطالعه کتابهایى که درباره تأثیر علوم و دانشهاى شرقى مخصوصاً علوم اسلامى در جنبش علمى اروپا و به اصطلاح «رنسانس» و فهرست بدهکارى هاى غرب به مشرق نوشته شده، این واقعیت تلخ را به ما مى فهماند که هر قدر به عقب بر گردیم مى بینیم غربیها با صراحت و انصاف بیشترى درباره تأثیر عمیق این علوم و دانشها در «نهضت علمى اروپا» بحث مى کنند.

امّا به عکس در نوشته هاى اخیر خود، آن صراحت و انصاف را از دست داده، وبا سخنان دو پهلو سعى دارند چنین وانمود کنند که بدهکارى غرب به شرق آنقدر هم زیاد نیست، و گاهى هنگام تمجید از مسلمانان آنها را به عنوان پلى! براى انتقال علوم یونان به غرب (یعنى از غرب به غرب!) معرفى مى کنند.

گر چه باز با تمام این اعمال تعصبهاى دور از منطق و این تحریفهاى زننده نتوانسته اند چهره حقایق تاریخى را در این مورد بپوشانند، و در لابلاى همان عبارات آنها مطالبى به چشم مى خورد که براى ما شرقیها بخصوص ما مسلمانان که گذشته پر افتخار خود را به کلّى فراموش کرده ایم جالب و غرورآمیز است.

ولى اگر کار به همین جا ختم مى شد باز جاى شکرش باقى بود، از این مى ترسیم در آینده نه تنها سیراب شدن افکار خود را از سرچشمه علوم ما انکار کنند بلکه شاید یک روز ما را عامل توحش خویش در دوران قرون وسطى معرفى نمایند!

گفتار زیر شاهد زنده اى براى حقیقت فوق است:

مستر «ترند» استاد زبان اسپانیایى در دانشگاه «کمبریج» در یادداشتهایى تحت عنوان «اسپانیا و پرتقال» چنین مى نویسد:

تاریخ نویسان امروز اسپانیا چندان به میراث اسلام اهمیّت نمى دهند، ولى صد سال پیش درباره اعرابى که به اسپانیا آمدند اغراق گوییهاى عجیبى مى شد! و امروز این موضوع کهنه شده و دیگر گرد مطالعه آن نمى گردند! این بى میلى بى جهت نیست.

زیرا دانشگاههاى فرانسه و آمریکا سعى نموده اند ریشه و اساس هر چیزى را لاتینى شمارند»!.

در حالى که اگر آنها انصاف مى داشتند و بدون تعصّب حقایق تاریخى را بررسى مى کردند قضیه کاملا به عکس بود، یعنى باگذشت زمان مدارک زنده تر و روشنترى براى تأثیر عمیق علوم اسلام در جنبش علمى غرب به دست مى آید چنان که دانشمندان واقع بینى مانند دکتر میرهوف به این حقیقت اعتراف نموده اند.

او در یادداشتهایى که تحت عنوان «علوم طبیعى وطب» تهیه نموده چنین مى نویسد:

«ذخائر علم و دانش ملل اسلامى اکنون رفته رفته آشکار مى گردد و مورد استفاده عموم قرار مى گیرد ...

البته در این چند سال اخیر آن چه کشف شده روشنایى جدیدى بر تاریخ قدیم علوم دنیاى اسلامى افکنده است، ولى مسلماً این کشفیات هنوز کافى نیست و دنیا در آینده بیشتر به اهمیّت علوم اسلامى پى خواهد برد(1)»!

1. میراث اسلام، ص 100 و 101.