در بحث پیش طبق مدارکى که حتى نویسندگان غربى به آن اعتراف کرده اند این حقیقت را دانستیم که «مشرق زمین» دورانهاى مختلف ما قبل تاریخ را خیلى زودتر از غرب پشت سر گذاشت; و برترى خود را در تمام ادوار پیش از تاریخ بر غرب حفظ کرد.
اکنون به یک بررسى اجمالى درباره تمدّنهاى قدیم که پس از اختراع خط، و آغاز تاریخ بشر به وجود آمد، مى پردازیم.
از نظر مورّخان جاى تردید نیست که نخستین شکوفه هاى تمدّن انسانى در شرق آشکار شده است و این مردم مشرق زمین بودند که براى اوّلین بار در پیشاپیش قافله انسانیّت قدم در عصر (تاریخ) گذارند.
توضیح این که: «تمدن» را اگر به معناى زندگى شهرى، و احداث واحدهاى بزرگ اجتماعى به نام «شهر» با پدیده ها و آثار گوناگون آن بدانیم (همانطور که از لفظ تمدّن و ماده اصلى آن یعنى مدینه بر مى آید) طبق گواه مورّخان شرق و غرب نخستین آثار «شهر» در شرق پیدا شد و زمان پیدایش آن را شش تا هفت هزار سال پیش تخمین زده اند.
و اگر آغاز تمدّن را از زمانى بدانیم که «خط» اختراع گردید و انسان توانست شرح سرگذشت خود را براى آیندگان به یادگار بگذارد، آن نیز چنان که خواهیم دید نخستین بار در مشرق زمین به وجود آمد و اتفاقاً زمان «پیدایش خط» را هم مقارن «پیدایش شهر» یعنى میان شش تا هفت هزار سال پیش مى دانند اکنون با در نظر گرفتن این حقایق باید ببینیم زادگاه اصلى تمدّن کدام یک از نقاط کشورهاى شرقى بوده است.
