مسأله 211- واجب است بعد از طواف واجب دو رکعت نماز به جا آورد، و احتیاط واجب آن است که این نماز را پشت مقام ابراهیم(علیه السلام) به جا آورد، و لازم نیست متّصل به آن باشد، همین اندازه که بگویند پشت مقام ابراهیم به جا آورده، کافى است.
مسأله 212- محلّ نماز طواف واجب چنانکه گفتیم پشت مقام ابراهیم است، ولى اگر فشار جمعیّت زیاد باشد مى تواند در یکى از دو طرف مقام ابراهیم، یا عقب تر از مقام بخواند (مخصوصاً در مواقعى که جمعیّت طواف کننده به قدرى زیاد است که صفوف طواف کنندگان به پشت مقام ابراهیم مى رسد، و خواندن نماز در آنجا مشکل مى شود، در این حال نباید اصرار بر خواندن نماز در نزدیکى مقام ابراهیم داشت، بلکه در جائى که این مشکل وجود ندارد مى خواند، و کارهائى که بعضى از عوام مى کنند و گروهى دست به دست هم مى دهند و حریمى براى نمازگزاران مورد نظر درست مى کنند هیچ ضرورتى ندارد، بلکه اگر براى طواف کنندگان یا سایر نمازگزاران ایجاد مزاحمت کند خالى از اشکال نیست.)
مسأله 213- نماز طواف مستحب را در هر جاى مسجدالحرام مى توان خواند، و مقام ابراهیم در آن شرط نیست.
مسأله 214- نماز طواف را مى توان بلند یا آهسته خواند، و اذان و اقامه ندارد، و در چیزهاى دیگر شبیه نماز صبح است; ولى جماعت در نماز طواف مشروع نیست، بنابر احتیاط واجب.
مسأله 215- هرگاه کسى عمداً نماز طواف را ترک کند باید برگردد و به جا آورد، ولى اگر بموقع به جا نیاورد حجّ او باطل نیست، فقط گناه کرده است.
مسأله 216- هرگاه کسى سهواً یا از روى جهل و ندانستن مسأله، نماز طواف واجب را ترک کند اگر ممکن است برگردد و نماز را پشت مقام ابراهیم به جا آورد، و اگر برگشتن براى او مشقّت دارد هرجا که هست نماز را به جا آورد، حتّى اگر در وطن خود باشد، و اگر از دنیا برود و نماز طواف واجب را به جا نیاورده باشد ولىّ او قضا مى کند (اگر دیگرى نیز براى او قضا کند کافى است.).
مسأله 217- هرگاه نماز طواف را فراموش کند و مشغول سعى میان صفا و مروه شود، و در حال سعى یادش بیاید، در همان جا سعى را رها مى کند و برمى گردد، و نماز طواف را به جا مى آورد، سپس سعى را از همان جا که رها کرده، ادامه مى دهد.
مسأله 218- احتیاط واجب ان است که «نماز» طواف را بدون فاصله بعد از «طواف» به جا آورد، مگر آن که یادش برود که حکم آن در بالا گفته شد.
مسأله 219- «طواف» و «نماز طواف واجب» را در هر ساعتى از شب و روز مى توان به جا آورد، حتّى به هنگام طلوع و غروب آفتاب چنین نمازى کراهت ندارد.
مسأله 220- هرگاه به واسطه مانعى مثل باطل شدن وضو یا نجس شدن لباس و بدن، یا ازدحام جمعیّت براى نماز جماعت روزانه، نتواند نماز طواف را بلافاصله به جا آورد، بعد از رفع مانع به جا مى آورد، و «طواف»و «نمازش» صحیح است.
مسأله 221- بر هر مکلّفى واجب است قرائت نماز خود را یاد بگیرد; یعنى حمد وسوره و سایر ذکرهاى نماز را بطور صحیح بخواند، ولى اگر به علّت بیسوادى یا علل دیگر، بعد از تلاش لازم نتوانست قرائت را بطور کامل بخواند، همان مقدار که مى تواند کافى است، و اگر مى تواند یاد بگیرد امّا کوتاهى کند، معصیت نموده، ولى اگر وقت تنگ باشد و فرصت براى یاد گرفتن نباشد باید به همان مقدار که توانائى دارد نماز طواف را بخواند، و نائب گرفتن لازم نیست، و خواندن نماز طواف به جماعت اشکال دارد.
مسأله 222- اگر کسى نمى داند قرائت نمازش درست نیست و در نادانى خود معذور باشد نمازش صحیح است، و اعاده ندارد; امّا اگر مقصّر بوده لازم است پس از درست کردن قرائت، نمازش را اعاده کند وگرنه معصیت کرده است.
مسأله 223- همه نمازها را باید با قرائت صحیح انجام داد و زوّار خانه خدا باید از فرصت استفاده کنند و به هنگام اراده این سفر بزرگ روحانى قرائت نماز خود را دقیقاً براى اهل علم بخوانند و اگر ایرادى دارد برطرف نمایند تا حجّ آنها از هر نظر خالى از اشکال باشد.
مسأله 224- براى صحیح بودن قرائت دقّتهاى علماى تجوید شرط نیست، همین اندازه که در عرف عرب بگویند کلمات را صحیح ادا مى کند کافى است.
* * *
