İmamiyyə fəqihləri müttəfiq fikirlə deyirlər ki, dəstəmazda ayaqlara məsh çəkməkdən başqa heç nə qəbul olunmur. Əhli-beyt təriqi ilə nəql olunan rəvayətlər də bu mə’nanı dəstəkləyir. (Yuxarıda İmam Baqir (əleyhis-salam)-dan nəql etdiyimiz hədisi mülahizə etdiniz; bu barədə nəql olunan hədislər olduqca çoxdur.)
Lakin sünnü mənbələrində olan hədislər bir-birilə tam fərqlidir. Ayaqlara məsh çəkilməsi ilə əlaqədar onlarla hədisdə deyilir ki, Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) başına məsh çəkdikdən sonra ayaqlarına da məsh çəkmişdir. Digər hədislərdə isə Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in ayaqlarını yuması, bə’zilərində isə ayaqqabının üstündən məsh çəkməyi qeyd edilir.
O həzrətin yalnız məsh çəkməsini deyən və birinci qrupdan olan hədislər aşağıdakı məşhur kitablardadır: 1-«Səhihi Buxari», 2-«Müsnədi Əhməd», 3-«Sünəni ibni Macə», 4-«Müstədrəki Hakim», 5-«Təfsiri Qurtəbi», 6-«Əd-durrul-mənsur», 7-«Kənzul-ümmal» və s. (Sünnülərin nəzərində bu kitabların e’tibarlılığı danılmazdır.)
Bu rəvayətlərin raviləri aşağıdakı məşhur şəxslərdir: 1-Əmirəl-mö’minin Əli (əleyhis-salam) 2-İbni Abbas, 3-Ənəs ibni Malik (Peyğəmbərin xüsusi xidmətçisi), 4-Osman ibni Əffan, 5-Busr ibni Səid, 6-Rəfaə, 7-Əbuzər və s.
Biz burada beş rəvayəti qeyd etməklə qənaətlənirik. Alusi kimi məşhur müfəssirlərin dediyi «ayağa məsh çəkilməsini göstərən rəvayət birdən artıq deyildir ki, bununla da şiələrin əlinə bəhanə düşmüşdür» - sözləri[1] doğrudan da qəribədir.
1-Əmirəl-mö’minin Əli (əleyhis-salam) deyir: «Mən Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in ayaqlarının üstünə məsh çəkdiyini gördüyüm vaxta qədər fikirləşirdim ki, ayağın altı məsh etmək üçün onun üstündən daha irəlidir.»[2]
Bu hədisdə Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-ın ayaqlarına məsh çəkməsi Əli (əleyhis-salam) kimi bir şəxsin vasitəsi ilə aşkar şəkildə zikr edilmişdir.
2-Əbi Mətər deyir: Biz məsciddə Əli (əleyhis-salam)-ın hüzurunda oturmuşduq. Bir nəfər gəlib ona dedi: «Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in necə dəstəmaz almasını mənə göstər.» Həzrət, Qənbəri çağırdı və buyurdu ki, bir kuzə su gətirsin. Sonra əllərini və üzünü üç dəfə yudu, barmağını ağzına salıb (dişlərini) yudu və üç dəfə burnuna su çəkdi, (üzünü və) əllərini üç dəfə yudu, bir dəfə başına, bir dəfə də ayağının üstündəki çıxıntıya qədər məsh çəkdi.[3]
Hər iki hədisin Əli (əleyhis-salam)-ın vasitəsi ilə Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-dən nəql olunmasına baxmayaraq, iki müxtəlif hadisədən xəbər verir ki, onların arasında müştərək miqdar Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in dəstəmaz aldığı zaman ayağının üstünə məsh çəkməsidir.
3-Busr ibni Səid deyir: Osman oturaq saldığı yerə gəldi və dəstəmaz almaq üçün su istədi. Ağzına su alıb qarqara etdi, sonra burnuna su çəkdi. Sonra üzünü və əllərinin hər birini üç dəfə yudu, başına və ayaqlarına üç dəfə məsh çəkdi və sonra dedi: «Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in belə dəstəmaz aldığını görmüşdüm.» Sonra orada olan Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) səhabələrindən onun əməlini təsdiq etmələrini istədi və dedi: «Belə deyilmi, ey hazır olanlar?!» Dedilər: «Bəli!»[4]
Bu hədis göstərir ki, təkcə Osman deyil, səhabələrdən bir qrupu da aşkar şəkildə şəhadət vermişlər ki, ayaqlara məsh çəkilməsi Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in dəstəmazdakı adəti idi. (Baxmayaraq ki, üç dəfə başa və üç dəfə ayaqlara məsh çəkilməsi onların bə’zilərinin nəzərində müstəhəb olmuşdur, yaxud da ravinin səhvidir).
4-Rəfaə deyir ki, Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in belə buyurduğunu eşitdim: “Sizin namazlarınızdan heç biri, dəstəmazı Allah-Taalanın göstəriş verdiyi kimi yerinə yetirməyincə düzgün olmaz: Üzü və əlləri dirsəyə qədər yuyun, başa və ayaqlara – ayağın üstündəki çıxıntıya qədər – məsh çəkin.”[5]
Nəql olunmuşdur ki, Əbu Malik Əş’əri öz qövmünə deyirdi: «Hamınız bir yerə yığışın, Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in qıldığı namazı sizin üçün oxuyum.» Hamısı yığışdıqda, dedi: «Aranızda, sizin qəbilənizdən qeyri bir şəxs varmı?» Dedilər ki, yox, təkcə bizim bacı oğlanlarımızdan biri buradadır (bacılarını əri başqa bir qəbilədən idi). O dedi: «Bacınız uşağı da sizin qəbilənizdən hesab olunur.» (Bu tə’bir göstərir ki, hakim qüvvələr müəyyən siyasi məqsədlər səbəbi ilə namaz və dəstəmazın həzrət Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in göstərişi əsasında yerinə yetirilməsinə mane olurdular.) Bu zaman bir qab su istədi. Dəstəmaz aldı, ağzına və burnuna su çəkib, üzünü üç dəfə yudu, sonra qollarını üç dəfə yudu, başına və ayaqlarının üstünə məsh çəkdi, daha sonra onlarla namaz qıldı.[6]
Yuxarıda qeyd edilənlər sünnülərin məşhur kitablarında olan rəvayətlərin az bir qismi idi və məşhur ravilərin vasitəsilə nəql olunmuşdur.
Deməli, «bu barədə heç bir hədis nəql olunmamışdır», yaxud «birdən artıq hədis ayaqların məshinə dəlalət etmir» - deyənlər mə’lumatı olmayan təəssübkeş adamlardır ki, gerçəklikləri inkar edir, həqiqətlər qarşısında göz yumaraq onları məhv edə biləcəklərini güman edirlər.
Bunlar «Maidə» surəsindəki ayənin məshin vacibliyinə dəlalət etməsini inkar etmiş, hətta demişlər ki, həmin ayədəki «ğusl» yumaq mə’nasınadır.
[1] «Ruhul-məani», 6-cı cild, səh. 87
[2] «Müsnədi Əhməd», 1-ci cild, səh. 143
[3] «Kənzül-ümmal», 9-cu cild, səh. 44 8
[4] «Müsnədi Əhməd», 3-cü cild, səh. 67
[5] «Sünəni ibni Macə», 1-ci cild, səh. 156
[6] «Müsnədi Əhməd», 5-ci cild, səh. 342
