İfratçı vəhhabilər öz nəzərlərini isbat etmək, yə’ni saleh insanlara təvəssül edən müsəlmanlara kafirlik və fasiqlik damğası vurmaq üçün təvəssülün müxtəlif növlərinə icazə verən ayə və rəvayətlər müqabilində, gülünc bəhanələr gətirməyə başlayırlar!
Bə’zən deyirlər ki, qadağan olunan təvəssül böyük şəxsiyyətlərin və saleh insanların məqamına təvəssül edərək onlardan dua və şəfaət istəmək deyil (çünki bunlar caizdir), onların özlərinə təvəssül etməkdir (onların özünə təvəssül etmək caiz deyildir).
Bə’zən də deyirlər ki, caiz olan şey onların ölümündən sonrakı təvəssül deyil, həyatda olduqları vaxt onlara təvəssül etməkdir. Çünki onlar dünyadan getdikləri vaxt, bizimlə əlaqələri kəsilir. Qur’ani-Məcid də buyurur:
إِنَّکَ لَا تُسْمِعُ الْمَوْتَى
“Ey Peyğəmbər, sən öz səsini ölülərin qulağına çatdıra bilməzsən”, çünki sənin onlarla olan əlaqən kəsilmişdir. (“Nəml”, 80) Lakin bu kimi iradlar doğrudan da rüsvayçılıqdır. Çünki:
Əvvəla, Qur’ani-məciddə ümumi bir hökm vardır ki, biz onun ümum və itlaqının tələbinə uyğun olaraq, ibadətdə və fe’llərdəki tövhidlə ziddiyyətli olmayan təvəssülün bütün növlərini caiz bilirik. Qur’an buyurur: “Vəbtəğu iləyhil-vəsilətə – Allah dərgahına (getmək üçün) vəsilə axtarın.” Biz deyirik ki, vəsilə dedikdə Allah dərgahına yaxınlaşma vasitəsi nəzərdə tutulur. Bəli, hər şeyin sizin Allah dərgahına yaxınlaşmanız üçün vasitə olması mümkündürsə, onu da vasitə seçə bilərsiniz. Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in duası, Peyğəmbərin şəfaəti, Peyğəmbərin məqamı, Peyğəmbərin Allah dərgahındakı itaət, bəndəçilik və s. sifətləri ilə Allah dərgahına yaxınlaşın. Buna əsasən (vəhhabilərin sözlərində qeyd olunduğu kimi) vasitənin insanın özünün saleh əməlində xülasələşdirilməsinə heç bir dəlil yoxdur.
Bizim qeyd etdiklərimiz nə ibadətdəki tövhidə zərər yetirir (çünki biz yalnız Allaha pərəstiş edirik, nəinki Peyğəmbərə), nə də fe’llərdəki tövhidə xələl yetirir, çünki yalnız Allahı bütün xeyir və ziyanların mənşəyi hesab edirik. Hər kəsin nəyi varsa, hamısı Allah tərəfindən və Onun səbəbilədir.
Ayələrdə olan bu qədər ümumiliklə, daha nəyi gözləməliyik?! Bu, eynilə Qur’anın buyurduğu “Qur’andan, bacardığınız qədər tilavət edin!” – («Müzzəmmil», 20) hökmünə oxşayır ki, bu ilahi hökmün qarşısındı bəhanə gətirib «Ayaq üstə Qur’an oxumağa icazə verilirmi?», yaxud, «Yatan halda necə, Qur’an oxumağa icazə verilirmi?» kimi suallar verək.
Ayənin ümumi hökmü bunu bəyan edir ki, Qur’an oxumağa hər bir halda: səfərdə və qeyri-səfərdə, dəstəmazlı və dəstəmazsız və s. icazə verilir və yalnız bunun əksinə hər hansı bir dəlil olarsa, onda başqa məsələ.
Qur’anın ümumları və itlaqları, hər hansı bir maneə ilə qarşılaşmayınca, qəbul olunur. Təvəssül ayələri ümumidir, Qur’anın ümumi ayələri də qəbul olunur, hər hansı bir maneə ilə qarşılaşmayınca ona uyğun əməl etməliyik. Bu barədə bəhanə gətirmək də insaf deyildir.
İkincisi, təvəssül barəsində gəlib çatan rəvayətlər – bə’zilərini yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi – o qədər çeşidli, növbənövdür ki, təvəssülün hər bir qisminə icazə verir:
Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in özünə təvəssül; Kor kişinin əhvalatı;
Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in qəbrinə təvəssül; bə’zi rəvayətlərdə qeyd olunduğu kimi;
Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in duasına və şəfaətinə təvəssül; digər rəvayətlərdə deyildiyi kimi.
Təvəssül barədə bu qədər və cürbəcür rəvayətlərin varlığı ilə belə, heç bir bəhanəyə yer qalmır.
Üçüncüsü, Peyğəmbərin zatına təvəssül etmək nə deməkdir? Nə üçün Peyğəmbər bizim nəzərimizdə möhtərəmdir və onun zatını Allah dərgahında şəfaətçi seçirik? Çünki Peyğəmbərin Allah dərgahında çox gözəl ibadəti, vəsfəsığmaz bəndəçiliyi vardır. Deməli, bizim Peyğəmbərə təvəssülümüz elə o həzrətin itaət, ibadət və əməllərinə təvəssül etməkdir. Vəhhabilər də deyirlər ki, itaətə təvəssül etməyin eybi yoxdur. Deməli, münaqişə əsaslı deyil, sözdədir.
Qəribədir ki, onların bə’ziləri Peyğəmbərin bərzəx həyatını inkar edir və onun vəfatını, (nəuzu billah!) kafirlərin vəfatı ilə eyni hesab edirlər. Qur’an şəhidlər üçün əbədi həyat bəyan edərək buyurur:
بَلْ اَحْیاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ
“Onlar diridir və Allah dərgahında ruzidən bəhrələnirlər.” Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in məqamı şəhidlərdən azdırmı?! Məgər sizin hamınız namazda Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-ə salam göndərmirsiniz?! Əgər vəfatından sonra təvəssül edənlərin təvəssülünü dərk etmirsə sizin mə’nasız salamınız nə deməkdir?! (Eor-koranə təəssüblərdən Allaha pənah aparırıq ki, insanı fəlakət vadisinə çəkir!) Xoşbəxtçilikdən onların bə’ziləri də o həzrətin bərzəx həyatını qəbul edirlər ki, buna əsasən, öz iradlarını geri götürməlidirlər.