سؤال 1535ـ سازمان بین الملل در جنگ عراق و کویت به عنوان خسارت مبالغى از دولت عراق گرفته و بابت پول نفت به کسانى که از کویت بیرون رفته، یا به اشخاصى که متضرّر شده اند مى پردازد. آیا گرفتن این پول، که حقّ مردم عراق است، مشروعیّت دارد؟
جواب: در صورتى که خسارتى دیده اند، مى توانند به مقدار خسارتشان دریافت کنند.
سؤال 1536ـ افرادى از کشور ما و کشورهاى دیگر در بازار کویت کسب و کارى داشته، و به صورت نقد و نسیه معامله مى نموده اند، که با شروع جنگ فرار کرده، طبعاً این مهاجرت اجبارى ضررهایى در پى داشته است. در صورتى که به دولت کویت شکایت شود و پى گیرى گردد، ممکن است این خسارات از عراق گرفته و به افراد مذکور داده شود. آیا گرفتن این پول مشروع است؟
جواب: مانند جواب سابق است.
سؤال 1537ـ در یک حادثه رانندگى، تاکسى فرد غیر مقصّر متحمّل خساراتى گردیده، که طبق نظر کارشناس یک ماه براى تعمیر آن وقت نیاز است. با توجّه به این که راننده تاکسى ماهیانه مبلغ هشتصد هزار ریال در آمد داشته، آیا حق دارد علاوه بر خسارات وارده، مبلغ مذکور را نیز از راننده مقصّر مطالبه نماید؟
جواب: به مقدارى که براى تعمیر اتومبیل وقت لازم است، باید خسارت آن مدّت را نیز بپردازد. یعنى علاوه بر خسارات اتومبیل، مال الاجاره ماشین را نیز به او بدهد.
سؤال 1538ـ اگر کسى، دیگرى را توقیف غیر قانونى کند، یا بر او آسیب رسانده، و وى را راهى بیمارستان کند، یا مال او را تخریب، یا تصرّف غیر قانونى، یا غصب نماید، لطفاً بفرمایید:
1ـ نظر حضرتعالى در مورد منافع کارى که مجنىّ علیه در مدّت توقیف، یا بسترى در بیمارستان، از آن محروم شده، یا منافع مالى که به خاطر ترمیم مال تخریب شده، یا تصرّف غیر قانونى، یا غصب از بین رفته، و مالک از آن منتفع نشده چیست؟
2ـ با توجّه به مسائل فوق آیا از دست دادن منافع ممکن الحصول (عدم نفع) قابل جبران است؟
3ـ آیا از دست دادن منافع ممکن الحصول (عدم نفع) ضرر است؟
4ـ اگر این منافع را قابل جبران مى دانید، بر اساس کدام قاعده قابل جبران است، و استدلال حضرتعالى در این مورد چیست؟
5ـ آیا قاعده لاضرر شامل ضرر عدمى هم مى شود؟
جواب: در مواردى که عرفاً ضرر و زیان و خسارت صدق کند مى توان از قاعده لاضرر استفاده کرد، خواه درباره عبد باشد یا حرّ، و ما معتقدیم که لاضرر همان گونه که نفى حکم مى کند، احکامى که جبران کننده ضرر است را نیز اثبات مى نماید.
