سؤال 1410ـ برخى از بیماران عاقل و بالغ، که نیازمند عمل جرّاحى هستند، به علّت ترس یا هر دلیل دیگرى حاضرند درد و رنج را تحمّل نموده، ولى تن به عمل نمى دهند; همراهان بیمار نیز حاضر به این کار نیستند. این در حالى است که پزشک مى داند در صورتى که عمل انجام نشود بیمار به زودى خواهد مُرد، یا دچار عوارضى خواهد شد که تا پایان عمر زمین گیر مى شود. با این فرض، آیا پزشک مى تواند دست به عمل جرّاحى بزند؟ اگر علیرغم مخالفت بیمار، کسان وى چنین اجازه اى دهند، تکلیف طبیب چیست؟
جواب: در صورتى که جرّاحى سبب طول عمر شود، مریض مى تواند به خاطر عوارض ناخوشایند جرّاحى، از آن صرف نظر کند; ولى اگر بدون جرّاحى در معرض مرگ باشد، طبیب یا کسان مریض مجازند اقدام به جرّاحى کنند، هر چند بیمار راضى نباشد.
سؤال 1411ـ آیا پزشک معالج موظّف است عوارض یا ضایعات احتمالى ناشى از عمل جرّاحى را براى بیمار تشریح کند؟
جواب: در صورتى که عوارض مهمّى باشد، باید به بیمار بگوید. در غیر این صورت، لازم نیست.
سؤال 1412ـ استفاده از هیپنوتیزم در معالجه برخى بیماریهاى روانى و جسمانى، نظیر آسم، چاقى مفرط، بیماریهاى زنان، و مانند آن، توسّط یک پزشک (غیر روانپزشک) چه حکمى دارد؟
جواب: در صورتى که تجربه و آگاهى کافى داشته باشد، و آثار منفى یا خلاف شرعى بر آن مترتّب نگردد، اشکالى ندارد.
سؤال 1413ـ بعضى از زنان با مراجعه به پزشک در خواست دوختن یا ایجاد پرده بکارت به صورت جرّاحى ترمیمى دارند. این عمل از دیدگاه پزشکى یک اقدام طبّى همانند سایر موارد، نظیر اصلاح عیوب ظاهرى بینى، صورت، شکم، و اندامها است، و از دیدگاه بیماران همانند کسانى که داراى یک اشکال در صورت، دست و سایر قسمتهاى بدن مى باشند، و از معالجه آن منتفع مى گردند، مى تواند براى فرد متقاضى منافع اجتماعى داشته باشد. با توجّه به موارد مذکور، اشتغال به عمل فوق توسّط پزشک، از نظر شرع مقدّس چگونه است؟
جواب: در صورتى که اشخاص مزبور واقعاً ضرورتى براى این کار احساس کنند، و قصد تدلیس نداشته باشند، جرّاحى فوق شرعاً اشکالى ندارد.
سؤال 1414ـ گاه به هنگام ختنه کردن در اتاق عمل، دست و پاى بیمار را مى بندند، یا در مواجهه با فریاد شدید بچّه او را مى زنند، یا دهانش را مى گیرند. در حالى که با عمل بیهوشى به راحتى مى توان آنها را ختنه نمود. در این موارد چه باید کرد؟
جواب: باید از طریقى که مشکلات آن کمتر است استفاده کرد، و این منوط به تشخیص اهل خبره است.
سؤال 1415ـ جداسازى اتاق عمل در بیمارستانها به طور کامل، مستلزم هزینه زیادى براى دولت است. آیا اجراى احکام شرع با هر هزینه اى واجب است؟
جواب: در صورتى که براى دولت موجب عُسر و حرج نشود، این کار لازم است.
سؤال 1416ـ آیا پزشکان مى توانند براى تقویت اسپرم، خوردن اشیاى نجس یا حرام (مثل دنبلان) را تجویز کنند؟
جواب: در صورتى که داروى منحصر به فرد باشد، و جایگزینى نداشته باشد، اشکالى ندارد.
سؤال 1417ـ آیا درآمدزا بودن سزارین، مجوّز توصیه پزشک به بیماران جهت زایمان غیر طبیعى هست؟
جواب: جایز نیست.
سؤال 1418ـ در صورت عدم جواز آنچه در مسأله بالا آمد، آیا پزشک ضامن ضرر جانى یا مالى بیمار خواهد بود؟
جواب: آرى ضامن است; مگر این که بیمار را از این امر با خبر کرده، و اجازه گرفته باشد.
سؤال 1419ـ حضور شوهر بر بالین همسر به هنگام زایمان، نقش زیادى در آرامش وى دارد. آیا چنین کارى شرعاً نیز توصیه مى شود؟
جواب: اگر واقعاً چنین اثرى داشته باشد مانعى ندارد; ولى ظاهراً این اثر قابل تردید است.
سؤال 1420ـ در صورتى که پزشک بیمارى را تشخیص ندهد، آیا با احتمال ضعیف مى تواند دارو تجویز کند؟ در حالى که با ارجاع به پزشک حاذق تر احتمال درمان بیشتر است، و از هدر رفتن پول بیمار نیز جلوگیرى مى گردد؟
جواب: در صورت عدم تشخیص، لازم است او را به دیگرى ارجاع دهد.
سؤال 1421ـ آیا بیمار حق دارد از درمان سر پیچى کند، حتّى اگر وضعیّت او بدتر شود، یا بمیرد؟
جواب: در صورت خطر مرگ، بیمار نمى تواند درمان را قطع کند. همچنین جایى که ضرر مهمّى به او مى رسد، و درمان آزار مهمّى به او نمى رساند.
سؤال 1422ـ آیا بیمارى که مى داند بیماریش درمان ناپذیر است، حق دارد مرگ را انتخاب کند؟
جواب: جایز نیست.
سؤال 1423ـ آیا بیمار مى تواند در خواست کند که کلّیه برنامه هاى درمانى او محرمانه انجام شود؟
جواب: در صورتى که افشا شدن آن لطمه اى به او بزند، حقّ دارد چنین درخواستى کند.
